صلاحالدین خدیو
پیوند فساد و قوم گرایی؛ به بهانه بازداشت شهردار ارومیه
گرایش سیاسی وی اصولگرایی بود، گرچه این جبههگیریها در مناطق و استانها لزوما همان معنای مرکز کشور را ندارد و بیشتر به عنوان مجوزی برای ورود به صحنههای سیاسی و اجتماعی کاربرد دارد.
آنچه اما در کارنامه وی پررنگ است، یک نهضت عظیم پلسازی ـ روگذر و زیرگذر ـ در طول دهه گذشته در کنار یک برنامه خاصگرایی فرهنگی به عنوان مکمل آن است. برنامه عمرانی پرخرج شهرداری همیشه در معرض اتهامات اقتصادی و شائبه فساد قرار داشت.
پیوست فرهنگی آن نیز که بعضا شانه به شانه قسمی بازتعریف هویتی شهر بر مبنای ایستارهایی قومی میزد، بدلیل نادیده گرفتن اقوام دیگر، همیشه از جانب آنها سرزنش میشد. از قضا فرض این نوشتار هم بر اساس وجود پیوند و علائق کتمانناپذیر و عینی میان این دو دستور کار عمده شهردار دربند و سازمان متبوعش هست.
علیرغم گستردگی و اهمیت این پروژهها نام حضرتپور، تنها مردادماه سال گذشته به شبکههای اجتماعی و رسانههای کشوری راه یافت، هنگامی که در مراسم روز خبرنگار به ترکی سخن گفت و یک عضو کُرد شورای شهر با اعتراض از او خواست به زبان رسمی کشور سخنرانی کند تا همه مستمعان بفهمند. شهردار اما استنکاف کرد و عضو شورا هم در حالی که از زبان فارسی دفاع میکرد، اعتراض کنان جلسه را ترک گفت.
این مساله دستمایه یک هیاهوی رسانهای بزرگ گردید. نقطه داغ این کارزار رسانهای، تخطئه شهردار ارومیه بابت قومگرایی عیان و نادیده گرفتن نقش وحدتساز زبان فارسی بود.
نگارنده این سطور همان زمان یادداشتی نوشت و کوشیدم از گوشه نگاهی متفاوت به ماجرا بپردازم.
جان کلام یادداشت پیشگفته این بود که در سطوح بالای قدرت، میان فساد سازمان یافته و ناسیونالیسم ستیزهجو و خاص گراییهای هویتی رابطهای عینی و معنادار وجود دارد.
قومگرایی افراطی، ابزاری در دست تعدادی از مدیران برای حفظ قدرت است. قدرت هم برای کسب رانت و ثروت بکار میرود. برخلاف کشورهای غربی که از ثروت به قدرت میرسند، در اینجا نقطه عزیمت قدرت است.
فساد کلان و سازمان یافته که به فساد قرن بیست و یکمی هم شهره است، به یکی از ابزارها و انگیزههای بازتولید اقتدارگرایی تبدیل شده است.
حکومتهای دزد سالار اصطلاحی روتین در جامعهشناسی سیاسی است که به جرگه سالاری و نخبه گرایی غیردمکراتیک حکومتهایی اشاره میکند که الیت حاکم دو دستی به نهادهای مولد قدرت و ثروت چسپیدهاند.
اگر سیاست خارجی را ادامه سیاست داخلی بدانیم، دولتهای دزدسالار با انتخاب ناسیونالیسم ستیزهجو در سیاست خارجی میکوشند، یک مبنای مشروعیت بخش جدید در داخل برای خود تهیه کنند. همچنین تلاش میکنند حتیالامکان نظم بینالمللی را مطابق نظم داخلی، بازتعریف کنند تا هیچگونه مخاطرهای در داخل و خارج تحکیم و تداوم تسلط آنها بر منابع ثروت و قدرت را تهدید ننماید. سیاست خارجی غیر ایدئولوژیک و ستیزهجویانه کشورهایی چون چین و روسیه بعضا از این زاویه هم تحلیل میشود.
در اشلهای کوچکتر هم میتوان این ساختارها و روابط را بازشناسی کرد. در یادداشت “زبان ابزار یغماسالاری قومی” مشخصا استدلال کرده بودم که ماجرایی که در ارومیه رخ داده، لزوما “حرف دل” نیست، بلکه بیشتر “حرف جیب” است.
به عبارت بهتر مخالفان عدالت قومیتی در استان آذربایجان غربی، حتما محافظهکاران ایدئولوژیک و قومگرایان متعصب نیستند، بلکه عمل گرایانی خبره هستند که بیم از کف رفتن موقعیتهای مسلط سیاسی و اقتصادی، آنها را به سمت گفتارهای ستیزنده قومی میکشاند.
این نکته بدین معنا نیست که کل ماجرا زیر سر اقتصاد سیاسی است و افکار مسموم و ایدئولوژیهای منحرف، نقشی ندارند. اینها هم هستند اما این سیاستمداران فاسدند که با انگیزههای شخصی در تنور آنها میدمند تا در غباری که برمیانگیزند، ثروتهای عمومی را چپاول و قدرت بدون وظیفه پاسخگویی را کسب کنند.
یادداشت بنده در فضای هیجانی متعاقب ماجرا محافظه کارانه تلقی شد. منتقدان معتقد بودند که درونمایه اصلی آن به کار توجیه کار نابکار شهردار در آن جلسه کذایی میآید.
اما در حقیقت اینگونه نبود. شاید تنها محافظه کاری که به خرج دادم، انتخاب واژه کمتر گزنده یغما سالاری بجای واژه وقیح دزد سالاری بود. یغما سالاری به عنوان ترجمه کلپتوکراسی کمتر از چته سالاری و دزد سالاری تحریک کننده بود و تعمدا با انتخاب واژگان ملایم و رقیق، خواستم فضا بیشتر از آنچه بود، ملتهب نشود.
با اتفاقی که دیروز افتاد، میتوان گفت ایده بنیادین یادداشت آن روز، خیلی بیراه نبود.
به قلم: صلاحالدین خدیو – فعال سیاسی
برچسب ها :ارومیه ، دستگیری شهردار ، شهردار ارومیه ، شهرداری ، شورای شهر ارومیه ، فساد ، مبارزه با فساد
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰