مسئله فلسطین از عمر خطاب تا رجب اردوغان

«مسئله فلسطین از عمر خطاب تا رجب اردوغان»

بقلم : آرام حسن زاده- کارشناس ارشد روابط بین الملل

تقریباً هر آنچه باید در مورد آخرین بحران غزه گفته شود قبلاً گفته شده است. اگر شخصی در مورد آخرین رویدادها اظهار نظر نکند. احتمالاً به عنوان فردی در نظر گرفته میشود که هیچ نظری برای بیان این بحران بزرگ ندارد بنده هم در این یادداشت تلاش خواهم نمود به تحلیل آخرین وضعیت رویکرد ترکیه نسبت به مسئله فلسطین بپردازم

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به حمایت بی امان از حماس ادامه میدهد و حتی در مرحله ای داوطلب شد تا در تبادل اسرا نقش ایفا کند مشخص نیست که آیا ایالات متحده موافقت خواهد کرد که ترکیه چنین نقش برجسته ای ایفا کند یا خیر. بصورت لفظی و در گفتارهای دولتمردان ،ترکیه این دولت از جمله کشورهایی است که از حماس حمایت کامل می کند اما به نظر می رسد تعداد کمی از کشورها آماده پیوستن به این کارزار برای بیرون کشیدن این سیب زمینی داغ از آتش هستند اشاره) به خطیر بودن دخالت در بحران دارد) ترکیه از آرمان فلسطین و حتی بیشتر از آن از آرمان حماس حمایت می.کند دولت ترکیه در واکنش به بمباران غزه در سراسر کشور سه روز عزای عمومی اعلام کرد اما برخی از افکار عمومی داخلی بر این باورند که این اقدام را برای مخدوش کردن اهمیت صدمین سالگرد اعلام جمهوری که مصادف با این روزها است انجام داده است زیرا اعتقاد بر این است که مقامات نمی خواهند دستاوردهای مصطفی کمال اتاتورک را به اطلاع عموم برسانند.

نگاهی کوتاه به تاریخ یهودیان در فلسطین جزئیات جالب زیادی را نشان میدهد قبل از فتح اسلامی در قرن هفتم فلسطین توسط دولت فنودالی بیزانس اداره میشد عمر بن خطاب خلیفه دوم فلسطین را به جهان اسلام ضمیمه کرد. زمانی که مصر و به طور ضمنی فلسطین در اوایل قرن شانزدهم به قلمرو عثمانی تبدیل شد سلطان سلیم اول هیچ تغییر قابل توجهی در سیستم مالکیت زمین ایجاد نکرد بلکه آن را صرفاً با قوانین اداری امپراتوری عثمانی تنظیم کرد. این سیستم تا زمانی که قانون مالکیت زمین عثمانی در قرن نوزدهم اعلام شد ادامه داشت.

پس از فروپاشی اندلس در سال ،۱۴۹۲ یهودیان اجازه یافتند در سرزمینهای عثمانی شمال آفریقا، بالکان و غرب آناتولی ساکن شوند و نه در فلسطین در دفاتر ثبت اراضی عثمانی در سال ۱۵۶۲ هیچ سابقه ای از زمینهای اورشلیم متعلق به یهودیان وجود نداشت اما از این تاریخ کوتاه فلسطین بگذریم و به آینده بپردازیم

نمی توان تصور کرد که حذف کامل مردم مصمم مانند فلسطینیها آسان باشد چشم انداز یک نتیجه مثبت از بحران کنونی نامشخص و مبهم به نظر میرسد واشنگتن با قدرت آتش عظیم خود ممکن است خسارات عظیمی به غزه وارد کند با این حال اکثریت جامعهب ین المللی نگرش منفی خود را نسبت به آنچه اسرائیل در تلافی حمله حماس در ۷ اکتبر انجام داده است نشان داده اند حمله دو هفته پیش به بیمارستان عربی الاهلی در شمال غزه موجی از نفرت نسبت به اسرائیل را به راه انداخت کشته شدن حدود ۵۰۰ نفر در آن حمله توانست نشان دهد که اسرائیل هیچ حد و مرزی با جنایات خود قائل نیست و تلاش کرده است که تقصیر را به گردن فلسطینی ها بیندازد. اما چنین ادعایی قانع کننده نیست

به نظر می رسد اسرائیل به دنبال اخراج کل جمعیت بومی غزه است یا احتمالا تنها اجازه می دهد فلسطینی هایی که به نظرش واجد شرایط هستند وارد غزه شوند برخی در داخل اسرائیل معتقدند که حماس باید به هر طریقی از بین برود اما چه کسی جایگزین حماس خواهد شد؟ این سوالی است که هنوز به آن پاسخ داده نشده است.

باید بپذیریم که هیچ کنترل و تعادلی در سیاست داخلی اسرائیل وجود ندارد که به دولت اجازه دهد تصمیمات درستی بگیرد. دولت نتانیاهو تنها به لطف احزاب انشعابی راست افراطی زنده میماند بسیاری از اسرائیلیها هنوز احساسات انتقام جویانه و عاطفی از خود نشان می دهند

به نظر می رسد جهان بر سر این که چه نگرش مناسبی در قبال مسئله اسرائیل و فلسطین اتخاذ شود تقسیم شده است. تنش کنونی ممکن است علاوه بر ،صلح بحران نیز ایجاد .کند به نظر میرسد ترکیه تصمیم خود را گرفته است تا طرف فلسطینی ها را بگیرد. اردوغان حضور یک ناو هواپیمابر آمریکایی در شرق مدیترانه را زیر سوال برد او معتقد است که این ناو ممکن است دست به اقداماتی بزند که باعث ایجاد بی ثباتی در منطقه گردد ترکیه در حال حاضر مشکلات اقتصادی شدیدی را تجربه میکند به همین دلیل است که می خواهد از درگیر شدن در یک رویارویی نظامی خودداری کند

اخراج بیش از ۲ میلیون نفر مردم غزه از سرزمین خود کار آسانی نخواهد بود بسیاری از اعضای جامعه بین المللی احتمالا با آن مخالفت خواهند کرد. اسرائیل ممکن است به ذخایر نفت و گاز در سواحل غزه طمع داشته باشد اما جامعه بین المللی ممکن است با چنین اقدامیم‌خالفت کند.

اما رویکرد ایران و روسیه و چین و اتحادیه اروپایی در این بحران به چه صورت بوده است وزیر خارجه چین بار دیگر تاکید کرد که پکن طرفدار راه حل دو کشوری است ایران هشدار داده است که هرگونه حمله زمینی اسرائیل به نوار غزه میتواند دامنه درگیری را در سایر نقاط خاورمیانه گسترش دهد اگر ایران مستقیماً درگیر مناقشه شود و عبور از تنگه هرمز را مسدود کند قیمت نفت افزایش مییابد و باعث آشفتگی در اقتصاد جهانی می شود جوزپ بورل نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی قاطع ترین منتقد سیاست اسرائیل در غزه است روسیه موشکهای مافوق صوت را بر فراز دریای سیاه به منظور آماده سازی برای هر موقعیت جدید مستقر کرده است اما ممکن است برای حمله جدید به اوکراین نیز آماده شود روسیه احتمالاً تلاش خواهد کرد از هرگونه دخالت مستقیم در ماجرای غزه اجتناب کند مصر به درستی اخراج اهالی غزه به خاک خود را رد کرد و گفت که مناطق بیابانی زیادی در اسرائیل وجود دارد که اسرائیل میتواند مردم غزه را در بیابان های خود جای دهد

در نهایت باید گفت امید به این که این بحران به آرامی از بین برود ممکن است آرزویی باشد و دامنه جنگ اقتصادی و سیاسی گسترده ای را در پیش داشته باشد.

✍️ نویسنده : آرام حسن زاده