رونالدو، ستاره شهرآشوب ایران

به قلم آرام حسن زاد- کارشناس ارشد روابط بین الملل

هفته گذشته، توافق نانوشته آمریکا و ایران در ارتباط با مبادله زندانیان در ازای آزادسازی میلیاردها دلار دارایی ایران، اجرایی شد. اما در همان هفته یک اتفاق مهم دیگر در ایران رخ داد که غوغای بزرگی به پا کرد.کریستیانو رونالدو فوتبالیست مشهور پرتغالی، که در لیگ برتر عربستان برای تیم النصر بازی می کند به همراه هم تیمی هایش برای دیدار مقابل پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا وارد تهران شد. هواداران ایرانی از استان های مختلف هجوم آوردند و بسیاری تلاش کردند به هتلی که تیم میهمان در آن اقامت داشت نفوذ کنند. برخی دیگر محوطه سبز هتل را زیر و رو کردند، چند ساعت در مقابل ساختمان تجمع کردند، شعار سر دادند و ده ها اتاق در هتل رزرو کردند به این امید که با بازیکنان میهمان ملاقات داشته باشند.

سفر النصر به تهران مورد توجه مقامات ایرانی نیز قرار گرفت. عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری با تمسخر به وزیر ارتباطات گفت: »رونالدو باید اپلیکیشن های ایرانی را روی گوشی خود دانلود کند تا از مسدود شدن سایت ها توسط دولت، مصون باشد«. ضرغامی ادامه داد: «رونالدو باید برای دانلود اپلیکیشن ها به خانواده و دوستان خارج از ایران نیز اطلاع دهد تا به راحتی با او تماس بگیرند«. رسانه های ایرانی این رویداد را از زوایای مختلف مورد بحث قرار دادند.

روزنامه «دنیای اقتصاد» این رویداد را «مسئله ای ملی» دانست که برای مسئولان بمثابه یک آزمون بود. روزنامه خراسان اعتراف کرد که سفر فوتبالیست پرتغالی به تهران، حتی اگر کمتر از دو روز باشد، نه تنها در پایتخت بلکه در سراسر کشور آشوب ایجاد کرد. این روزنامه اضافه نمود که « حضور بازیکنانی مانند رونالدو در لیگ فوتبال عربستان سعودی به جای لیگ ایران، حسرت و ناراحتی را در دل هواداران فوتبال ایران عمیق‌تر کرد».

روزنامه جهان صنعت از تلاش مسئولان ایرانی برای اطمینان از اینکه بازیکنان النصر در مدت اقامت خود، با مشکلی از جمله اطمینان از عدم محدودیت سیم کارت هایشان و دسترسی به اینترنت مواجه نشوند، ابراز تأسف کرد. این روزنامه اشاره کرد که «تنها امید ما این است که مسئولان ما علاوه بر نگرانی از ارتباط فوتبالیست‌های مهمان با خانواده‌هایشان، در چند روزی که در ایران هستند، توجهی هم به مردم ایران کنند، زیرا نه تنها در برقراری ارتباطات، بلکه در کار و رفع نیازهای روزمره خود نیزهر لحظه از محدودیت‌ها و مشکلات رنج می‌برند». این روزنامه همچنین در مورد علاقه وافر مسئولان به این رویداد را که تنها ۳۶ ساعت به طول انجامید، نوشت که »مردم ایران را نادیده می گیرید، اگر مسدود کردن اینترنت مایه شرمساری است و اگر لازم است ایران را آراسته کنیم، ورزشگاه آزادی را بازسازی کنیم و فرودگاه را آراسته کنیم و نگرش مسئولان را بهتر کنیم، چرا این مشکلات را برای ما ایرانی‌ها حل نمی‌کنید؟ رونالدو می آید یک بازی فوتبال انجام دهد و سپس می رود. اما ما اینجا برای همیشه در سرزمین پدرانمان زندگی می کنیم. آیا ما شایسته این احترام و تلاش مسئولان برای بهبود وضعیت نیستیم؟ اگر به اندازه رونالدو ارزشمند نیستیم، حداقل انسان که هستیم».

آذری جهرمی وزیر اسبق ارتباطات در اینستاگرام خود نوشت: « مسئولان بجای نگرانی از ابزارهای دور زدن انسداد اینترنتِ فوتبالیست هایِ معروف در مدت حضورشان در ایران، از مسئولان می خواهم به مشکلات مردم ایران، که در دسترسی به پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، با مشکل مواجه هستند، توجه کنند». روزنامه ستاره صبح در عین حال عدم وجود برنامه جامع در خصوص استقبال چهره های مشهور بین المللی را به باد انتقاد گرفت که باعث ایجاد هرج و مرج در استقبال از تیم سعودی شد، اشاره کرد که: «باید پذیرفت که تحریم‌ها، انزوا از دنیا و عقب‌ماندگی ما را به حیرت واداشته است که وقتی یک فوتبالیست جهانی وارد ایران می‌شود، به گونه‌ای رفتار کنیم که با جایگاه مردم ایران همخوانی داشته باشد….. عکس هایی که دست به دست می شود مایه ننگ و مایه شرم ایرانیان است. رفتار برخی از هواداران، نشان می‌دهد که ایران نه تنها در صحنه جهانی بلکه در سطح منطقه ای همچنان یک کشور جهان سومی است».

اما سایت سلام نو از مقصر دانستن هواداران ایرانی حرفی نزد و در عوض اعلام کرد که مقصر باید مسئولان دولتی و باشگاه پرسپولیس باشد. این سایت افزود که اگر طرح بهتری تدوین می شد، چنین هرج و مرج هرگز شکل نمی گرفت. در واقع اتفاقاتی که پیرامون این دیدار رخ داد، نشان از در حیرت بودن هواداران فوتبال ایران ندارد، بلکه بی نظمی و بی برنامگی مسئولان را آشکار می کند.

در خاتمه باید گفت که تصمیم کنفدراسیون فوتبال آسیا مبنی بر اینکه بازی بدون هواداران برگزار شود موهبتی برای مسئولان بوده است. زیرا مسئولان بیم داشتند که هواداران ایرانی النصر را تشویق کنند و شاید پیروزی النصر را جشن بگیرند، درست همانگونه که وقتی تیم ملی آمریکا در جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ ایران را شکست داد و ایرانیان پیروزی تیم فوتبال آمریکا را جشن گرفتند.

اما واقعیت این است که آنچه می‌بینیم، نه حاصل «فقر فرهنگی» که به‌قول والتر بنیامین، حاصل «فقر تجربه» است؛ مردمی که بسیاری از موقعیت‌های زندگی مدرن را تجربه نکرده‌اند و از امکان‌های زیست-جهان مدرن محروم و تحریم بوده‌اند، در مواجهه با رخدادی تازه نمی‌توانند و درواقع بلد نیستند واکنشی عقلانی یا متمدنانه داشته باشند. مهمتر از آن، این رویدادها درد ایرانیان برای یک زندگی عادی، را آشکار می‌کند. ناگفته نماند محرومیتی که مردم ایران در سطوح مختلف از جمله میزبانی از فوتبالیست های مشهور دنیا تجربه کرده اند، که این کشور چندین دهه تجربه نکرده بود. در همین راستا به ندرت شاهد اتفاقات جهانی در کشور هستیم. با توجه به این مسائل دور ایران حصار کشیده اند. ما نمی‌بینیم که کنسرت‌های موسیقیدانان بزرگ برگزار می‌شود، یا بازیگران مشهوری که از کشور بازدید می‌کنند یا تیم‌های فوتبال مشهور در سطح باشگاه یا کشوری را نمی‌بینیم و باعث ایجاد حس گوشه گیری و همچنین انزوای اجتماعی و بین المللی شده است.

جهش مهاجرت در سال‌های اخیر تاییدی بر استدلال ما است که ایرانی‌ها در آرزوی یک زندگی عادی هستند. مواجهه مردم با رونالدو با همه نکات مثبت و منفی‌اش، یک رخداد اجتماعی است که نیازمند تحلیل‌های جامعه‌شناسانه و تاریخمند است تا دریابیم اگر کژرفتاری‌ای در آن است، چه عوامل اجتماعی و تاریخی‌ای در آن مؤثر بوده و همه‌چیز را سر مردم آوار نکنیم. مردم ما کمتر از شادی‌جمعی برخوردار بوده‌اند به‌ویژه طبقات فرودست که اتفاقاً بیشترین علاقمندان فوتبال هم از این طبقه هستند. این ذوق‌زدگی‌ها از حضور رونالدو که به ستاره‌ شهرآشوب در ایران بدل شد ازاین‌روست که آسمان شهر و کشور ما، نه ستاره‌باران که بیشتر سوگوار بوده است… یا سوگوار غم‌های بی‌شمار یا سوگوار شادی‌های نکرده. آنچه رخ داد، روایتی تراژیک از زندگی‌های نزیسته بود. نشانه خفت مردم نبود، انفجار یک حسرت بود؛ حسرت یک زندگی شاد.