دیگر هراسی برای چند برگ رأی!

به قلم دکتر شفیع بهرامیان – پژوهشگر ارتباطات

در جامعه‌ای که به‌دلیل فقر سواد رسانه‌ای و فقدان زیرساخت‌های آگاهی و دانایی، مردم به‌راحتی تحت تأثیر منابع نامشخص و اخبار جعلی قرار می‌گیرند؛ استفاده از ابزار جنگ روانی و مدیریت جهت‌دار و مغرضانه افکار عمومی، یکی از روش‌های مرسوم برای موج‌سازی و سواری گرفتن از احساسات و علایق توده‌های مختلف مردم برای اغراض سیاسی و امثال آن است.

اکنون که به‌دلیل نامشخص بودن و پیش‌بینی‌ناپذیری نتایج روندهای اقتصادی، سیاسی و همچنین چالش‌های حوزه روابط بین‌الملل و در کنار آن، شاخ‌وشانه کشیدن هر روزه جنگ‌سالاران راست‌گرای کاخ سفید و چراغ سبز متحدان منطقه‌ای آنها در خاورمیانه، نظام روحی و روانی مردم، تاحدودی نگران و مضطرب امروز و آینده خویش است؛ در این شرایط ماهیگیری از آب گل‌آلود و فضای بهم ریخته جامعه، البته کار چندان دشواری نیست.

«سرژ چاکوتین» محقق آلمانی صدسال قبل در کتاب «تبلیغات سیاسی، تجاوز به خلق» اعمال سیاسی توده و رفتار بشر را نتیجه چهار غریزه: تغذیه، میل جنسی، عشق مادری و دشمنی و ستیزه‌جویی دانسته و گفت: در هرزمانی یکی از غرایض وجه غالب دارد. به‌نظر چاکوتین تبلیغاتی موفق است که این غریزه تاریخی غالب را در جامعه خویش بشناسد و از آن به‌عنوان ابزاری برای تبلیغات و جنگ روانی استفاده نماید.

براین اساس در جوامع «چند قومی»، دست‌کاری افکار عمومی و استفاده از غریزه غالب جامعه برای جریانات و یا افرادی که عملاً نقطه مثبت و عملکرد شاخصی برای کسب اعتماد مردم و غنی‌سازی سبد رأی خویش ندارند، تبدیل به یگانه ابزار کنشگری سیاسی و ابقای حیات سیاسی آنها شده است.

اکنون و با توجه به شرایط موجود جامعه، به‌نظر می‌رسد استفاده از غریزه ترس، ارعاب، دشمنی و ستیزه‌جویی و برجسته‌سازی و آگراندیسمال کردن تفاوت و افتراقات که درنهایت باعث انشقاق و دوقطبی سازی سیاه‌وسفید و یا شر و خیر در جامعه می‌شود در دستور کار برخی کنشگران سیاسی منطقه برای انتخابات اسفندماه سال‌جاری قرارگرفته است.

در این روش، اتاق‌های فکر و تبلیغات این افراد با استفاده از امکانات فضای مجازی و رسانه‌های موبایلی، ضمن مظلوم‌نمایی و تهدید و ترساندن مردم با بهانه‌ها و دسیسه‌های گوناگون، به آنان چنین القا می‌کنند که خطرات و صدمات احتمالی و حتی قطعی فراوانی بر سر راه آنان، تاریخ و فرهنگشان و هویت و حیات و مماتشان بوده و بدین ترتیب برای این مردم، آینده‌ای مبهم و تاریک ترسیم می‌نمایند.

مروری بر آنچه تاکنون از سوی برخی افراد خاص و به‌تبع آنان حامیان آن‌ها در تریبون‌های مختلف مطرح می‌شود، نشان می‌دهد که اینان برای ماندن در کورس رقابت انتخاباتی، تاکتیک «القای ترس بزرگ برای بیدارسازی غریزه دشمنی و خصومت» را عملیاتی کرده‌اند.

به بیان ساده‌تر، کنشگران این حوزه، برای کسب آرای افکارعمومی، ضمن برجسته‌سازی و استفاده از واژه‌های ارزشی چون وطن، خاک، عشق، جبهه ظالمان در برابر «تنهاترین فریادرس» و امثال این موضوعات،با ادبیاتی خاص از آینده مبهم، ‌تاریک و خطرناک منطقه سخن می‌گویند.

براین اساس، کنشگران و هواداران این شکل از جنگ روانی، با استفاده از تاکتیک «دشمن‌سازی» (Enemy making) یا «دیگری‌سازی»(Other making) سعی در برساختن و برجسته‌سازی خطر محتوم یک دشمن فرضی در جامعه نموده و با دوقطبی‌سازی و تقسیم مردم به «خیر» یا «شر» و «خودی» یا «بیگانه»، « بومی و اشغال‌گر» عامداً، آرامش روحی و روانی مردم را بهم ریخته و در دل‌ها بذر ترس و نفرت می‌کارند تا در فضایی مملو از ارعاب و ناامیدی، گزینه موردنظر خود را به‌عنوان یگانه «قهرمان» و تنهاترین «ناجی» که می‌تواند از آنان در برابر «دشمن» و هژمونی او حفاظت نمایند، به افکار عمومی و مردم برانگیخته، قالب نمایند.

در این شرایط البته مردمِ هراسان که دنبال راهی برای نجات از استرس‌های درونی و آرامش‌اند، هرگز در خصلت‌ها و عملکرد قبلی و کنونی قهرمان برساخت شده تیم رسانه‌ای، نمی‌اندیشند و ناخواسته در جبهه و اردوگاه او قرار می‌گیرند چراکه دکان منطق و استدلال، بهنگام وحشت، عملاً تعطیل می‌شود.

اکنون ضروری است که رسانه‌نگاران و سیاست‌ورزان ضمن توجه به این شکل از تبلیغات، نسبت به آگاه‌سازی افکارعمومی و مردمی که ناخواسته تحت تأثیر چنین شگردها و فریب‌هایی قرار می‌گیرند، اقدام لازم را به‌عمل آورند.

کنشگران سیاسی و اجتماعی نیز لازم است ضمن حساسیت و هوشیاری نسبت به چنین راهبردهایی، از هرگونه بازی در این زمین چه در کسوت موافق و چه مخالف، اجتناب نموده تا شگرد دوقطبی‌سازی برای یک مشت رأی از همان آغاز و قبل از انتخابات اسفند ۹۸ به پایان حیات زیستی خود رسانیده شود.