مراسمات تعزیه؛ بایدها و نبایدها

✍️بقلم: فهیم بهنام

یکی از مسائلی که امروز در جامعه ما همواره بر زبان هاست و بسیاری از اوقات مورد گِله مندی و جای نقد اکثر خواص و عوام هست، مراسمات تعزیه و تسلیت صاحبان عزاست و در بیشتر اوقات، انسانهای دور اندیش و مسئولیت پذیر، و رسانه ها از علمای دینی،  رؤسای عشایر، روشنفکران و فعالین مدنی و دیگر متنفذین انتظار دارند که در جهت فراهم نمودن آسایش اجتماعی و تشویق به آسان کاری ، جامعه را به سمت و سویی سوق دهند تا هم جامعه ما در جهت آرامش و آسایش حرکت نماید، هم از لحاظ مخارج اضافی و کمرشکن از فشار مضاعف بیرون رود که در این بین مراسمات تعزیه پس از اینکه دچار اصلاحات ناموفق گردید از جهتی جامعه دینی و عرفی ما را دچار چالش و سلب آسایش و گرفتاری های بی شماری کرده است البته این قضیه در مورد مراسمات عروسی نیز صدق می کند و بجای ایجاد آرامش و رسیدن به اهداف اصلی این دو مراسمات که همیاری و تعاون و غمخواری است، به باری گران و سلب آسایش از دیگران، تبدیل شده است

هرکس چنین واقعیتی را انکار نماید، می تواند به مساجد شهر مراجعه نماید یا از همسایه های مساجد شهری آمار بگیرد، تا به واقعیت ها دست یابد. افزایش مرگ ومیرها و وجود رابطه نزدیک میان مردم، سبب شده است که همگان در رودربایستی و خجالت کاذب از هم، جامعه را به سمتی سوق دهیم که نه خداوند امر کرده و نه رسول گرامی اش صلی الله علیه وسلم به آن راضی بوده و حتی خلق خدا را نیز به تکاپو رسانده است

از این مسجد به آن مسجد رفتن و غالبا با خانواده و ایجاد ترافیک و مزاحمت برای همسایه ها در خیابانهایی که مساجد در آن واقع شده اند، علی رغم اینکه سبب هدر رفتن هزینه های هنگفتی می شود، گاهی منجر به تصادفات و از دست دادن بسیاری از عزیزان می گردد، چه بسا برخی را نیز از دین و مساجد متنفر نماید
پس از اینکه مردم در جریان بیماری کرونا  تعطیلی این مراسمات را تجربه نمودند، جامعه ما با تراکم و فشردگی بسیار عظیمی از این مراسمات روبرو شد و عقل سلیم ایجاب می کند که جامعه در جهت رفع این مشکل قدمی بردارد و با توجه به اینکه دین مبین اسلام یکی از مبانی مهم آن بر اصل « یرید الله بکم الیسر و لا یرید بکم العسر» آسان کاری استوار است ، می توان به چالش پیش آمده کمک نمود.
دین و تعزیه :

دین اسلام همواره جامعه  را به حکمت ، آسان کاری و آسایش و امنیت دعوت نموده است و در امر اجتماع با تشریع و قانون گذاری آن چه را که مایه آرامش جامعه باشد راهنمایی میکند اما در مراسمات تعزیه حال حاضر، با افزوده شدن مواردی از عرف و خواسته های شخصی، این مراسمات را به حدی از غلظت رسانده تا  جامعه را دچار بحران نماید و عالم و آدم را نیز شاکی و عاصی کند

نفس تعزیه در دین و از منظر تمامی فقهای اسلامی، سنت است لکن این سنت به شیوه ای است که پیامبر ص آن را انجام داده باشد نه به صورتی که ما آن را ترتیب داده باشیم.

پیامبر ص با کلماتی مانند :
( إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ، وَلَهُ مَا أَعْطَى، وَکُلٌّ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى، فَلْتَصْبِرْ وَلْتَحْتَسِبْ متفق علیه) مردم را پس از اینکه فردی عزیزانش را از دست می داد، چنین به صبر و آرامش دعوت می نمود و توصیه علما و فقهای مذاهب اربعه رحمهم الله نیز بر این بوده است که پس از اینکه میت را غسل کردند، کفن نمایند، بر آن نماز بخوانند، در تشییع جنازه آن شرکت نمایند و با کلماتی چون : (أعظم الله اجرک و أحسن عزائک و غفر لمیتک) صاحب عزا، تسلیت داده شود و کسی در خانه صاحب عزا برای تناول غذا حاضر نشود بلکه به صاحب عزا سه روز طعام داده شود

همچنین موعد و وقت تعیین شده برای تعزیه نیز سه روز است که مختص به جا و مکان خاصی نیست و نه بصورت امروزی که در مکانی مشخص مردم با ازدحام جمعیت بر مشکلات آن بیافزایند بلکه توصیه شده است که در کوچه و بازار و خیابان و دیگر مکانها، در مدت سه روز با کلماتی موجب تسلی خاطر بازماندگان میت را فراهم نمایند.

بنا بر این آن چه که دین برای این مراسمات طرح کرده است که کل آن نیز خیر است، با آن چه امروز ما در جامعه می بینیم فاصله های زیادی دارد و آنچه که انتظار می رود علمای معزز، روسای عشایر، روشنفکران، معتمدین، فعالین مدنی ، متنفذین جامعه، اصحاب رسانه و تمامی عوام و خواص دست به کار شوند با تشکیل یک نشست، آنچه را که برای جامعه مفید است، تعیین نمایند.

مهمترین راهکار برای رفع چنین مشکلی برجسته کردن واجباتی است، که در دین توصیه شده است و پرهیز از هر آن چه که مایه اذیت و آزار و سرگردانی این ملت شود.

پیشنهادات لازم برای اجرای مراسم تعزیه که توصیه دین نیز می باشد :

۱ـ شرکت در نماز جنازه که پاداش بسیار موثری برای میت دارد.
۲ـ شرکت در تشییع جنازه که حق مومن بر مومن و حق همسایه  بر همسایه است‌

۳- اعلام شماره همراه در برگه اعلامیه فرد فوت شده، برای اعلام تسلیت و کسانی که به مورد یک و دو نرسیده باشند.