“برابری” شرط گذر به حقوق شهروندی

✍️ هاشم محمودی

نگاهی به تاریخ ملل و روابط بین ملت‌ها و جوامع اثبات کننده این حقیقت است که وفاق، اتحاد و انسجام تنها در سایه برابری و عدالت اتفاق می‌افتد و گذر از قومیت قبل از برقراری عدالت و برابری شعاری بیش نیست.

در شرایط رو به رشد جریان مساوات‌طلبی و برابری‌خواهی «مطالبه‌گری»، رقیب خو گرفته به تمامیت‌خواهی شکل‌گیری چنین گفتمانی را برای تداوم وضعیت موجود و حفظ منافع خود خطرناک می‌بینید.

برچسب‌زنی تحت عناوین «پان» و یا «قوم‌گرایی» حربه و شگردی نخ‌نما برای حمله به «مطالبه‌گری» و «مساوات‌خواهی» است در حالیکه این حرکت نه تنها قوم‌گرایانه نیست بلکه با رصد، تحلیل و درک شرایط محیطی و اجتماعی در نیم قرن اخیر و با در نظر گرفتن اقتضائات سیاسی و قانونی، جریانی مساوات‌طلب و مقابل با برخوردهای قومی و نژادی و مذهبی است.

پیچیدن نسخه‌ی گذر از قوم‌گرایی نشان از نگاهی سطحی و به نوعی پاک کردن صورت مسأله است چرا که این ادعا دارای ایرادات جدی تئوریک و در تقابل روشن با واقعیات موجود است. شرایط نابرابر فعلی معلول شرایط تحمیل شده چندین ساله نگاه قومی به یک بخش عظیم و ریشه‌دار جامعه است، آیا کسی می‌تواند در ارومیه و یا دیگر شهرهای ذکر شده در استان زندگی کند و این واقعیات را نبیند؟

شرایط برابر قومی می‌تواند به دستیابی به حقوق شهروندی کمک کند، اما این موضوع به عوامل متعددی بستگی دارد.

۱. احترام به هویت‌های قومی: وقتی که هویت‌های قومی و فرهنگی مورد احترام قرار گیرند و در قوانین، سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها لحاظ شوند، این امر می‌تواند به تقویت حس تعلق و مشارکت افراد در جامعه کمک کند.

۲. دسترسی به فرصت‌های برابر: فراهم کردن فرصت‌های برابر در زمینه‌های اقتصادی، آموزشی،سیاسی، فرهنگی و اجتماعی برای همه اقوام می‌تواند به کاهش نابرابری‌ها و تقویت حقوق شهروندی منجر شود.

۳. حضور در فرآیندهای تصمیم‌گیری: مشارکت اقوام مختلف در فرآیندهای سیاسی و تصمیم‌گیری می‌تواند صدای آن‌ها را شنیده و به تحقق حقوق‌شان کمک کند.

۴. آموزش و آگاهی: ارتقاء آگاهی عمومی درباره حقوق بشر و حقوق شهروندی می‌تواند به کاهش تعصبات قومی و افزایش همبستگی اجتماعی کمک کند.

۵. قوانین و سیاست‌های حمایتی: وجود قوانین و سیاست‌های مؤثر که از حقوق اقوام مختلف حمایت کنند، می‌تواند نقش مهمی در دستیابی به شرایط برابر قومی و حقوق شهروندی ایفا کند.

به طور کلی، شرایط برابر قومی می‌تواند بستری مناسب برای تحقق حقوق شهروندی ایجاد کند، بنابراین نیاز به تلاش مستمر برای رفع تبعیض‌ها و نابرابری‌ها امری مسلم است .

تخطئه جریان تحول‌خواه و تجدیدنظر‌طلب در مناسبات اداری و سیاسی با شیوه‌هایی نظیر تفسیر به رأی، مصادره به مطلوب، تحریف، نعل وارونه یا وارونه جلوه دادن موضوعات، در هم آمیختن درست و نادرست، قلب کردن مسأله و خلط مباحث از ترفندهای رسانه‌ای برای سردرگم کردن جامعه و تحریف واقعیت‌های یک جامعه است که عامدانه با اهداف و نیات خاص شکل می‌گیرد.

همه نیک می‌دانیم که در این شهر و استان زندگی اقوام و هویت‌های مختلف قومی و نژادی و مذهبی در هم تنیده شده است از دانشگاه و مدرسه گرفته تا بازار و کوچه و محله و برزن سالیان سال است که این همزیستی وجود داشته است و در سطحی بالاتر روابط خویشاوندی در طول سالیان انجام گرفته است البته اگر چه در بزنگاه‌هایی عده‌ای کوته‌فکر و کاسبان پست و مقام و منصب بر طبل تفرقه و اختلاف و جدایی می‌کوبند اما خیالی باطل و توهمی مضحک است که کسی یا مقامی یا صاحب قدرتی فکر کند به حذف و انکار دیگری نایل خواهد آمد.

زندگی مسالمت‌آمیز در سایه پذیرش یکدیگر، رواداری، تساهل و تسامح و برخورداری از حقوق برابر ممکن است، پر مبرهن است جنبش‌ها و حرکت‌های حق‌طلبانه تنها در جوامعی مورد استقبال و پذیرش واقع می‌شود که شرایط تبعیض‌آمیز و نابرابر نمود عینی دارد و اساساً در جامعه‌ای برابر و برخوردار از حقوق مساوی سخن از مساوات‌طلبی خالی از معنی و به قول معروف «سالبه به انتفاء موضوع» است.

شکی در این نیست که دود عقب‌ماندگی این شهر و استان به چشم همه‌ی شهروندان و شمیم و رایحه خوش پیشرفت و توسعه خوشایند همگان، فارغ از هر نژاد و مذهب و هویتی خواهد بود و امکان ندارد توسعه و پیشرفت بخشی یا قسمتی از شهر و استان به بخش دیگر تسری پیدا نکند و یا عقب ماندگی و توسعه نیافتگی بخشی، بخش دیگر را در محاق عقب‌ماندگی فرو نبرد.

نتیجتاً اینکه بدون شک نابرابری و تبعیض که علل گوناگونی دارد در همه‌ی سطوح امری واقع و موجود است و دارای ریشه‌هایی در نتیجه برخوردهای قومی، نژادی و مذهبی است که برخلاف همه قواعد و مقررات قانونی است و اقدام و مقابله با آن به کمک ابزارهای حقوقی و سیاسی وظیفه‌ی هر شهروند مسئولیت‌شناس آگاه و مطالبه‌گر است و تلاش در جهت مخدوش کردن جریان مطالبه‌گری تلاشی مذبوحانه و خوش‌خدمتی مصلحتی به صاحبان قدرت و بی‌نتیجه خواهد بود کما اینکه قبلاً هم این رفتارها عقیم و ناکام مانده است.