بیوگرافی شیخ محمود اشنوی؛ فیلسوف و متکلم کُرد از دوران صفوی

بیوگرافی شیخ محمود اشنوی؛ فیلسوف و متکلم کُرد از دوران صفوی

✍️بقلم فریدون پاوند/ خبرنگار

شیخ محمود بن عبدالکریم اشنوی، از اندیشمندان برجسته کُرد در سده‌ی یازدهم هجری قمری (قرن هفدهم میلادی) و از چهره‌های کمتر شناخته‌ شده فلسفه و علوم عقلی در ایران دوران صفوی است. زادگاه او شهر اشنویه در غرب استان آذربایجان غربی امروزی است، و به همین دلیل در منابع با لقب «الاشنوی» یا «الاشنوی الکردی» شناخته می‌شود.

او از عالمان جامع‌ الاطراف روزگار خود بود که در رشته‌ های فلسفه، کلام، منطق، ریاضیات و هیئت (نجوم قدیم) تبحر داشت. آثار بر جای‌مانده از وی نشان می‌ دهد که در فضای علمی مکتب اصفهان پرورش یافته و از اندیشه‌های فیلسوفانی چون میر داماد و ملاصدرا تأثیر پذیرفته است.

مهم‌ترین اثر شناخته‌ شده‌ ی او، کتاب «غایه الإمکان فی درایه الزمان و المکان» است؛ رساله‌ای عمیق و فلسفی که در آن به بررسی ماهیت زمان و مکان، رابطه‌ی میان حرکت، وجود و خلقت و نیز تفسیر فلسفی از نظام جهان پرداخته است. وی در این اثر می‌کوشد مفاهیم علمی و نجومی را با دیدگاه‌های توحیدی و الهی پیوند دهد و تصویری فلسفی از هستی ارائه کند.

این اثر در سال ۱۰۶۸ هجری قمری در شهر ارومیه کتابت شده و نسخه‌ ی خطی آن هم‌ اکنون در کتابخانه مجلس شورای اسلامی ایران نگهداری می‌شود.

از دیگر رسائل منسوب به او می‌توان به «کنز الأسرار فی کشف الأستار» و «رساله فی معرفه الحقائق و الأجرام العلویه» اشاره کرد.

شیخ محمود اشنوی در زمره‌ ی اندیشمندانی است که میان دانش فلسفی و باور دینی پیوندی عمیق برقرار کردند و در تداوم سنت فلسفی اسلامی در نواحی کُردنشین نقش مؤثری داشتند.

منابع:

فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ش ۵۲

فهرست آثار فلسفی فارسی و عربی دوران صفوی، مؤسسه میراث مکتوب

یادداشت‌های دکتر نجیب مظهر (بخش فلسفه اسلامی)