برخو و برخک، اولین‌هایی که با موفقیت به مقصد رسیدند!

به قلم آزاد یوسفی راد- روزنامه نگار

کُنفُوسیوس فیلسوف، نظریه‌پرداز سیاسی چین باستان در سخنی ماندگار گفته است که ” یک سال، ثمر از کاری خواستی گندم بکار و اگر دو سال خواستی درخت بکار و اگر صد سال ثمر خواستی مردم را تربیت کن”

بی شک نیروی انسانی در هرجامعه ای، ارزشمند ترین عنصر و سنگ بنای توسعه آن به شمار می‌رود و کشورهای توسعه یافته نیز اهمیت آموزش و پرورش نسل جدید را به خوبی درک کرده‌اند و در مسیر توسعه ابعاد شخصیتی کودکان خود و بارور کردن استعدادهایشان ذره‌ای اهمال به خرج نداده اند.

قدمت تئاتر با آنکه به دوران رم باستان بازمیگردد اما در عصر ارتباطات و هوش مصنوعی نیز، ارزش و جایگاه فرهنگسازی آن به قوت خود باقی مانده است چرا که اجرای زنده تئاتر و ارتباط نفس به نفس هنرمندان این رشته با مخاطب، بیشترین درصد تاثیر گذاری روحی و روانی را از خود به جای می‌گذارد.

در قرن ۲۱ یکی از معیارها و شاخص های سنجش رشد فرهنگی جوامع به تعداد سالن های تئاتر و درصد هنرهای نمایشی در سبد فرهنگی خانواده ها باز می گردد و رونق تئاتر کُردی در یک دهه گذشته در شهر ارومیه حکایت از این دارد که روزهای بهتری در انتظار جامعه فرهنگی و هنری این شهر است و انتظار مردم از کمیت تولید آثار هنری کُردی به سوی کیفیت و تنوع حوزه های آن، ارتقا یافته است.

همانطور که گفته شد در سالهای گذشته آثار با کیفیتی از هنرهای نمایشی از جمله تئاتر و نمایشنامه‌خوانی به زبان کُردی در ارومیه با استقبال خوب مخاطب به روی صحنه رفته است، آثاری با مضامین عاشقانه، اجتماعی، سیاسی و طنز اما رده سنی و مخاطب همه آنان در حوزه بزرگسالان بوده و نسل جدید و کودکان این شهر تاکنون پای یک اثر نمایشی به زبان مادری شان ننشسته بودند!

اتفاق میمونی به همت پروین ملحمی و دوستانش اتفاق افتاد و تابوی تئاتر کودک به زبان کُردی در ارومیه با به روی صحنه بردن تئاتر “برخو و برخک” شکسته شد، با آنکه دانشی تخصصی در مورد هنر بازیگری تئاتر ندارم اما برایم قابل تصور است که اجرای نقش‌های کودکانه و ظرافت های این نقش‌ها را شاید کمتر بازیگری برعهده بگیرد به خصوص وقتی اکثر تئاترهای اجرا شده در فضای ارومیه شخصیت‌های اصلی آن قهرمانان و افسانه‌های داستان‌های تاریخی کُردی هستند.

به مقدمه یادداشتم بازمیگردم، کودکی که پای تئاتری به زبان مادری‌اش می‌نشیند از نزدیک یک بازیگر حرفه‌ای و مسلط را برانداز می‌کند و می‌داند او هم در چند کوچه آن ورتر زندگی می‌کند و به همان مدرسه‌ای که می‌رود رفته است! فرداروزی که از او می‌پرسند میخواهی چه‌کاره شوی؟ به جای آن پاسخ های، معلم یا دکتری که همیشه در دبستان به معلم‌های‌مان می‌گفتیم! چه بسا پاسخ دهد می‌خواهد بازیگر شود! چه بسیاراند هنرپیشه‌هایی که از کودکی وارد تئاتر شدند و پله‌های ترقی را یکی پس از دیگری برداشتند و در سطح ملی و جهانی تبدیل به یک نماد برای مردم و یک تریبون برای خواسته‌های شان شدند!

اگر هزاران کودکی که به عنوان تاثیرپذیر ترین قشر در بین مخاطبین تئاتر که در تور اجرای “برخو وبرخک” در بخش ۸۵ هزار نفری سیلوانا و شهر ارومیه پای این نمایش نشستند همان تیکه‌ای که راوی نمایش بر خانم روباه تازید و با عصبانیت اورا شماتت کرد که چرا زباله‌هایش را در طبیعت رها کرده و این کار بسیار زشتی است را آویزه گوش شان کنند و از آن پند بگیرند، رسول بانگین به عنوان نویسنده این نمایش و سامان حسن زاده به عنوان کارگردان این اثر به هدف و ماوای خود رسیده اند و کارکرد راستین تئاتر که همچون رسانه‌ای موثر، انتقال پیام را انجام می‌دهند به جای آورده‌اند.

در فراز هایی از این نمایش با زبان و حرکات و شور کودکانه و در لابلای دیالوگ‌های برخو وبرخک و خانم روباه و خانم بزی به مخاطب تفهیم می‌شد که باید در پاسخ به محبت پدر ومادر، قدرشناس باشد و احترام شان را حفظ کنند و اگر آنان توصیه و چارچوبی برایشان مشخص می‌کنند حتما حکمتی ارزشمند پشت سر آن وجود دارد و تمام سعی والدین ساختن کودکانی قوی برای فردای جامعه است این مفاهیم با بهترین جملات و در قالب ساده ترین مفاهیم و قابل فهم ترین کلیشه‌ها به خورد مخاطب داده می‌شد. فردریک داگلاس از رهبران ضدبرده داری آمریکا به درستی گفته بود که ” ساختن کودکان قوی، آسان تر از تعمیر کردن بزرگسالان شکست خورده است!” براستی که تئاتر یک مدرسه و دانشگاه تمام عیار است.

برای کسانی که اولین ها را خلق می‌کنند همواره ارزش خاصی قائلم، آنها خط شکن هستند، مسیر پرتلاطم و پرسنگلاخ را با پشتکاری مضاعف صاف و هموار می‌کنند تا دیگران با زحمتی کمتر در آن گام بردارند. جان کلام آنکه، روزنه‌ای که امروز در حوزه تئاتر کودک به زبان کُردی در ارومیه روشن شد، می‌طلبد با توجه سایر هنرمندان به این حوزه با قوت بیشتری دنبال شود چرا که برای رسیدن به فردایی بهتر از امروز ما ناگذیر به تربیت نسلی متفاوت تر، قوی‌تر و مسلح به مهارت، فنون و استعدادهای روزدنیا هستیم.