آغاز آزار ترکیه (ت.ر.ت فارسی از حرف تا عمل)

آغاز آزار ترکیه (ت.ر.ت فارسی از حرف تا عمل)

✍️بقلم سهیل فرهمند پژوهشگر مسائل ترکیه

به دنبال تقابل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و رسانه‌ای کشور جمهوری ترکیه با جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه ۱۷ دسامبر سال ۲۰۲۴ میلادی، سازمان رادیو و تلویزیون کشور ترکیه (ت.ر.ت) در طی یک مراسم ویژه به میزبانی هتل بزرگ آنکارا با حضور مدیرکل این شبکه، مقامات ارشد سیاسی و رسانه‌ای این کشور و جمعی از ایرانیان ضد جمهوری اسلامی برگزار شد بخش فارسی شبکه ت.ر.ت به صورت رسمی در این کشور آغاز به کار کرد. این مسئله دارای زوایای مختلف تهدیدی برای کشور ایران به حساب می‌آید.

پس از اینکه سازمان رادیو تلویزیون کشور جمهوری ترکیه (ت.ر.ت) در بخش‌های مختلف، به زبان‌های مختلف و در مناطق مختلف جغرافیایی آغاز به کار کرده است و برای مثال ت.ر.ت جهانی، ت.ر.ت عربی، ت.ر.ت انگلیسی، ت.ر.ت فرانسوی و ت.ر.ت کردی در کشورهای مختلف عربی، فرانسوی و انگلیسی زبان و کشورهای دارای قومیت کردی در بخش‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و غیره به برنامه ریزی، تاسیس و بازخورد نتایج مثبت و منفی از این اقدامات رسانه‌ای بین‌المللی خود که در راستای تبلیغ و اشاعه فرهنگ، هویت و رویکردهای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور ترکیه گام‌هایی به مثابه موارد مذکور را برداشته است این بار به صورت تخصصی، هدفمند و راهبردی به سمت بخش فارسی و افتتاح رسمی این شبکه با همراهی پشتوانه‌‍‌های مستقیم دولتی این کشور گام برداشته است که هدف و برنامه اصلی آن ایجاد یک تهدید مهم و کارساز علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و بافت اجتماعی ایران به ویژه اقوام آذری، ترکمن و کرد با تحریک مولفه‌های حساس مذهبی و قومیتی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران است. اما ریشه این تقابل‌های مهم، حساس و راهبردی میان ایران و ترکیه به چند سال و یا چند دهه اخیر بازنمی‌گردد و به صورت عمیق، مستند و تاریخی معتبر ریشه در یک تاریخ پر سابقه و کهن دارد و این مسئله با روی کار آمدن دو سلسله صفوی و عثمانی در ایران و مناطق جغرافیایی سرزمین عثمانی سابق میان این دو امپراتوری آغاز شد و با کارشکنی‌ها و تقابل‌های سطحی اما زیرکانه درخور همان دوران تا به امروز که از دو دهه گذشته با ایجاد شبکه‌های مختلف و محتواهای گوناگون از سلسله شبکه‌های فارسی زبان جم در دهه ۸۰ شمسی علیه جمهوری اسلامی ایران که هدف و برنامه اصلی آن نشانه گرفتن بنیان خانواده بود و با تمرکز بر خیانت، بی بندوباری و ترویج فساد و فحشای جنسی و اخلاقی این خط راهبردی خود را دنبال می‌کرد که تا امروز ادامه دارد و برای تقویت این بازوی رسانه‌ای خود علیه ایران به افتتاح رسمی بخش فارسی ت.ر.ت روی آورده است. اما نکته‌ای که در این راستا مهم، حائز اهمیت و گویا از نظرها دور مانده است این است که دقیقا این هجمه‌های رسانه‌ای و به اصطلاح تقابل نرم ترکیه علیه ایران همزمان با آغاز تهاجم‌های رسانه‌ای آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی در قالب شبکه‌های صدای آمریکا به فارسی در اواخر دهه ۷۰ شمسی، بی‌بی‌سی فارسی و ایران اینترنشنال در اواسط و اواخر دهه ۸۰ شمسی قوت گرفت که می‌تواند اماره‌ای بر پیمانکاری ترکیه با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در آن مدت زمانی در سیاست ترکیه این بار در حوزه رسانه‌ای و تقابل نرم آن از سوی ناتو در منطقه با جمهوری اسلامی ایران باشد.

ضعف دیپلماسی فرهنگی و تمرکز آنکارا بر آن

اما در رابطه با این مسئله که حاصل کنونی آن منجر به افتتاح ت.ر.ت فارسی شد یکی از پیش زمینه‌های مهم رخ داد آن به سیاست‌های ضعیف فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در طی ۳۰ سال اخیر بازمی‌گردد که نه تنها دشمنان اصلی و مستقیم آن مانند آمریکا و رژیم صهیونیستی از آن در جبهه رسانه‌ای بهره برده اند بلکه کشوری رقیب و همسایه تاریخی مانند ترکیه نیز با تمرکز بر روی این ضعف از طریق تقویت دیپلماسی فرهنگی خود که این دیپلماسی مذکور پنج مولفه اساسی شامل: ۱_ برجسته کردن نقش و تأثیر فرهیختگان و دانشمندان تاریخ گذشته و معاصر کشور متبوع در پیشرفت علم و ادب_۲_ استفاده از ظرفیتهای نهفته در زبان و ادبیات کشور و ترویج آن از طریق تأسیس رشته زبان و ادبیات کشور متبوع_۳_ حضور مؤثر در مجامع و همایشهای بین‌المللی_۴_ تأکید ویژه بر ارائه آموزشهای خاص فرهنگی به دیپلماتها_۵_ راه‌اندازی مراکز کشورشناسی می‌شود به خوبی بر روی آن تاکید کرده است و با استفاده از آنها و مساعدت از ظرفیت گسترده رسانه این اهداف خود را دنبال می‌کند. اما از سوی ایران اقدامات مهم و اثرگذاری در دیپلماسی فرهنگی صورت نگرفته است در صورتی که وجود شخصیتی میان فرهنگی مانند حضرت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی که ترکیه سعی در جلوه دادن این شخصیت به کام خود دارد می‌تواند فضایی مناسب برای تاثیرگذاری فرهنگی از سوی ایران بر روی اقشار مختلف ترکیه از روش‌های مختلف رسانه‌ای باشد.

تقویت بسترهای بین‌المللی رسانه‌ای

راهکارهای مناسب و راهبردی در مقابل جنگ نرم و تقابل رسانه‌ای و فرهنگی ترکیه علیه ایران وجود دارد که سه اقدام مهم و راهبردی است که یک گزینه تقویت محتوایی بخش کردی شبکه سحر که وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که با این برنامه هدفمند جمعیت قابل توجه کرد ترکیه را که دارای شکاف‌های عمیق با دولت این کشور هستند را تحت تاثیر قرار دهیم، با راه اندازی بخش ترکی استانبولی شبکه سحر که ساختاری دولتی دارد یک مقابله به مثلی شایسته در برابر این اقدام تهدیدآمیز ترکیه باشد. همانطور که دو ماه گذشته آقای محمد زاهد سوباجی مدیرکل ت.ر.ت ترکیه در سخنرانی از افتتاح بخش فارسی این شبکه به منظور آزار و اذیت جمهوری اسلامی ایران خبر داده بود. یکی دیگر از طرح‌های موجود در این راستا تقویت بسترهای رسانه‌ای بین‌المللی خصوصی و مردمی دغدغه‌مند علیه ترکیه در این تقابل نرم است که می‌تواند پاسخی مناسب به ادعای این کشور و بعضی از کشورهای منطقه قفقاز جنوبی بر این موضوع که اغلب رسانه‌هایی که علیه ایران فعالیت می‌کنند ماهیتی خصوصی و مردمی محور دارند.