ترس نمایندگان ارومیه از طرح استانی شدن انتخابات، تغییر در تعداد اکثریت است

استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی چندسالی است که در فضای سیاسی کشور مطرح شده است و در ادوار مختلف مجلس شدت پرداختن به آن متفاوت بوده است. اخیرا نیز این طرح به صورت جدی در فضای مجلس مطرح شده و بر روی آن بحث و گفتگو می‌شود.

این طرح به زبان ساده می‌گوید به جای تقسیم استان ها به چندین حوزه انتخابیه هر استان به نسبت جمعیت خود به عنوان یک حوزه انتخابیه مشخص می شود و نمایندگان آن با رای تمام مردم استان انتخاب خواهند شد. در این صورت هر نماینده موظف به پیگری تمام مسائل و مشکلات استان خواهد بود و انتظار می‌رود با اجرایی شدن این طرح پیگیری توزیع منابع و امکانات در سطح شهرستان ها عادلانه تر شود.

برای پرداختن بیشتر به این موضوع گفتگویی با دکترجلال‌جلالی‌زاده نماینده مردم سنندج در دوره ششم مجلس شورای اسلامی و از شخصیت های برجسته سیاسی اصلاح طلب کُرد ترتیب دادیم.

* قانون انتخاباتی ما چه مشکلاتی دارد که باید اصلاح شود؟

-انتخاب و گزینش، پیش‌شرط و زمینه هایی دارد که در صورت وجود آن میتوان نام انتخابات را بر آن گذاشت، در واقع انتخابات و انتخاب کردن یکی از ویژگی های انسان است، انسانی که دارای اراده است و حق انتخاب خدادادی است، ما تا زمانیکه که انسان و ارزش‌های وجودی آن را نشناسیم به اهمیت انتخابات پی نمیبریم.

وقتی که ارزش انسان را شناختیم و حق اعمال اراده و انتخاب را به وی دادیم آنگاه برای انجام این انتخابات باید معیارها و موازین و شرط های لازم را به کار ببریم، قطعا انتخابات یک حق انسانی و گاهی ضرورتا به عنوان یک تکلیف متوجه انسان می شود و انسان تا زمانیکه آزادی انتخاب نداشته باشد آن انتخابات معنای کاملی ندارد، بنابراین ما اگر انتخاباتی در یک کشور برگزار می‌کنیم نخست مردم که انتخاب کننده‌اند باید در انتخاب کردن افراد و کاندیداهای مورد نظر آزادی کامل داشته باشند و هرقانونی که نتواند این حق را تحقق ببخشد نقص دارد و باید اصلاح شود.

متاسفانه قانون انتخابات ایران ناقص است چراکه شرایط و ضرورت های انتخابات در بعضی از موارد اعمال نشده‌است و به باور من اگر ما بخواهیم یک قانون انتخابات کامل داشته باشیم لازم است از حقوق دانان باسوادمان و تجربه ی کشورهای دیگر در این خصوص استفاده کنیم.

*استانی شدن انتخابات را چطور ارزیابی می‌کنید؟

-هر عملی محاسن و معایبی دارد، حال کسانی که موافق استانی کردن انتخابات هستند معتقدند در صورت تصویب و اجرایی شدن این طرح نمایندگان شهر ها به جای پرداختن به مسائل پیش‌‌پا افتاد و جزئی به مسائل کلان استان می‌پردازند و بهتر میتوانند توان خود را در راه انجام وظیفه نمایندگی به کار ببندند و همچنین با توجه به رقابت شدید بین افراد در سطح استان، کسانی رأی خواهند آورد که شناخته تر و دارای پایگاه مردمی بزرگتری باشند.

از سوی دیگر استانی شدن انتخابات موجب می‌شود که حق بعضی از افراد ضایع بشود و بعضی از افراد که شاید توانمند، متخصص و معقولی باشند به علت نداشتن پشتوانه مالی و یا پایگاه مردمی استانی از حق نمایندگی محروم بشوند.

به باور من در خصوص استانی شدن انتخابات باید حتما اصول و مواردی که مورد نیاز یک انتخابات شکوهمند و فراگیر است در آن گنجانده شود. اگر ما واقعا انتخاب را حق مردم میدانیم باید همه ی مردم بتوانند به طور یکسان در انتخابات شرکت کنند به طور مثال اگر در آذربایجان غربی که کُردها و آذری ها در گستره آن زندگی می‌کنند شاهد رد صلاحیت کاندیداهای کُرد و یا حداقل رد صلاحیت افراد توانمند از بین آنان باشیم چگونه باید با این موضوع برخورد بکنیم؟

معتقدم به جای پرداختن به استانی کردن انتخابات ما باید به اصطلاح قانون انتخابات برای مشارکت بیشتر مردم و استفاده از حق آنها در این مورد و همچنین برداشتن نظارت استصوابی اقدام کنیم که هر فرد با هر ایده و فکری بتواند در انتخابات مشارکت کند و رأی دادن و انتخاب کردن را به خود مردم واگذارکنیم یعنی ما به علت اعمال نظارت استصوابی کاری نکنیم که حقی از برخی شهروندان جامعه صلب بشود و افرادی که شایستگی وتوانایی لازم را ندارند و یا صرفا وابستگی دارند تایید صلاحیت شوند در صورت ورود این افراد به مجلس هیچ گاه به دنبال تصویب قوانین مترقی و نظارت فراگیر و قاطعانه بر مسؤلین نخواهند بود.

قبلا موافق استانی شدن انتخابات بودم اما فکر میکنم که اگر راهکار های جلوگیری از ضایع شدن حقوق اقوام و مذاهب در آن گنجانده نشود قطعا به ضرر شهروندان ایرانی تمام خواهد شد و قطعا نمیتواند گره‌کور های انتخابات را باز کند چراکه قانون انتخابات به واسطه نظارت استصوابی فلج شده و این قانون را دچار شکنندگی کرده است.

ترس من آن است که استانی شدن انتخابات باعث کاهش نمایندگان اهل سنت در مجلس شود چرا که برخی از شهرستان ها در یک استان عموما شیعه مذهب دارای بافت جمعیتی اهل سنت و دارای نماینده اهل سنت هستند، به باور من اگر در این طرح سهم نمایندگان به نسبت جمعیت قومی و مذهبی گنجانده شود شاید به نوعی این نقیصه جبران شود به طول مثال برای جمعیت ۷ الی ۸ میلیونی کُردهای ایران میتوان بیش از ۳۰ نماینده در مجلس تصور کرد اما به هر صورت معتقدم که باید صاحب نظران و متخصصان، این مسئله را به خوبی مورد بررسی قرار بدهند نقاط قوت و ضعف آن را بیان کنندو تحلیل های کافی در این مورد به عمل بیاورند که آیا استانی شدن انتخابات به نفع احقاق حقوق شهروندی همه شهروندان است یا به ضرر آن؟

*نمایندگان ارومیه با این طرح مخالفت کرده اند، ارزیابی تان چیست؟

ترس آنان از این است که با استانی شدن انتخابات نسبت اکثریت نمایندگان در سطح استان را از دست بدهد، قطعا آنان به علت در خطر افتادن منافع خودشان با این طرح مخالف اند نه به خاطر اینکه استانی شدن انتخابات به ضرر استان‌شان باشد.

*حال و روز مجلس فعلی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

اعمال نظارت استصوابی مانع از آن می‌شود که نمایندگان بتوانند نقش اصلی و اساسی نمایندگی را ایفا بکنند، حتی اگر بخواهند این نقش را ایفا کنند نیز به علت ترس از رد صلاحیت در دوره بعد موفق نمی‌شوند بنابراین نمی‌توانند آنچه را که لازم است برزبان بیاورند و آنطور که لازم است نقش نظارت خود را ایفا کنند و این موجب روزمرگی در مجلس شده است، در مجلس ششم انتخابات تا حدودی آزادانه برگزار شد و افرادی که وارد مجلس شدند به نسبت از سایر کاندیداها بهتر بودند، به باور من تنها راه نجات مملکت و راه توسعه و رشد و ترقی و آبادانی کشور داشتن یک مجلس قوی و مستقل است، مجلسی که دیگر به دنبال انتصاب بخشدار و به کارگیری نیروهای فامیل و اطرافیان خودش نباشد، نماینده ای که تمام وقت خودش را در انجام دو مسؤلیت مهم نمایندگی یعنی قانونگذاری و نظارت بر مسئولین صرف کند، اگر نماینده ای با این ویژگی و با این بینش وارد مجلس شد قطعا آن مجلس موفق خواهد بود اما متاسفانه شاهد هستیم که بین وظایف نمایندگان دولت تداخل زیادی پیش آمده و این تداخل ها موجب شده که در شهرستان ها و حوزه انتخابیه نماینده به دنبال دخالت در امور بخشدار، فرماندار و مدیران است ودر مقابل مدیران نیز به علت نداشتن پشتوانه از سوی دولت و قوه مجریه در خدمت نمایندگان قرارگرفته اند.

بنابرین معتقدم که ما باید به دنبال اجرای قوانین مترقی و تصویب آن باشیم که در صورت تحقق آن بتوانیم شاهد ظهور نمایندگان مستقل باشیم، نمایندگانی که صرفا بخاطر دفاع از حقوق مردم به مجلس بروند نه به خاطر منافع شخصی خودشان.

*منتشر شده در شماره چهارم نشریه سیاسی فرهنگی ولات