آینده روابط ترکیه و روسیه در سوریه و تاثیر آن بر کُردها؟/ گونول تول*

سرویس جهان – با افزایش تلاش های آشتی گرایانه از سوی ترکیه و روسیه، تنش میان این دو کشور رو به بهبودی است. با عذرخواهی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به خاطر سقوط یک جت روسی در سال گذشته، دو کشور برای ایجاد همکاری بیشتر در سوریه تمایل سیاسی نشان داده اند. اما این پرسش باقی است که این روابط حسنه در سوریه تا کجا پیش خواهد رفت؟

هماهنگی نزدیک تر میان این دو کشور در هفته های گذشته در سوریه امیدها را افزایش داده است. تا همین اواخر، آنکارا در تلاش بود تا روسیه را متقاعد سازد تا گروه های مورد حمایت ترکیه، مانند جبهه النصره و احرار الشام را در لیست اهداف خود قرار ندهد. اما هفته گذشته، اردوغان و پوتین موافقت کردند تا حلب را از جبهه النصره، وابسته به القاعده پاکسازی کنند. مولود چاوشوغلو وزیر امور خارجه ترکیه گفت باید النصره سریعا از مکان های نظامی واقع در حلب عقب نشینی کند و افزود که نیروهای مخالف سوری باید از این گروه تروریستی فاصله بگیرند.

اردوغان نسبت به عملیات دولت اسد و روسیه در شرق حلب سکوت کرده است. در آغاز سال قانون گذاری جدید، اردوغان به وضعیت حلب اشاره کرد و بدون اشاره به حمله (اسد) و یا دخالت روسیه، غرب را مورد انتقاد قرار داد.

در مقابل، به نظر می رسد روسیه نسبت به بمباران مبارزان کُرد اطراف حلب از سوی ترکیه سکوت کرده است. چند هفته پیش حملات هوایی ترکیه یک گروه از نیروهای Y.P.G (واحدهای مدافع خلق) را در سه روستا در شمال شرقی شهر حلب، هدف قرار داد. مقامات Y.P.G بر این عقیده اند که با توجه به کنترل روسیه بر فراز آسمان شمال غرب سوریه بعید است ترکیه بدون اطلاع مسکو این بمباران ها را صورت داده باشد.

در حالی که اقدامات کنونی در سوریه نشان می دهد که آنکارا و مسکو برای پیشبرد روابط حسنه اخیر خود حاضر به دادن امتیازاتی هستند، با این حال این همکاری هم محدودیت هایی دارد. گرچه ممکن است روسیه به آنکارا در حمله به اهداف Y.P.G. چراغ سبز نشان داده باشد، اما با توجه به این که روسیه سابقه ای تاریخی در حمایت از پ ک ک، حزب نزدیک به Y.P.G دارد، معلوم نیست که آیا آنکارا می تواند در محدود کردن Y.P.G  به روسیه اتکا کند.

اتحاد جماهیر شوروی در اوایل سالهای دهه ۱۹۴۰ فضای امنی را برای کردها و رسانه ها و تبلیغات کردی فراهم نمود. سوریه که از متحدان اتحاد جماهیر شوروی بود، به عبدالله اوجالان رهبر زندانی کنونی پ ک ک پیشنهاد پناهندگی داد تا اینکه وی از این کشور اخراج شد و در سال ۱۹۹۸ خواستار پناهندگی در روسیه شد.  پ ک ک در تمامی سال های ۱۹۹۰ در روسیه پس از اتحاد جماهیر شوروی به طور قانونی فعالیت کرد. اخیرا روسیه به حزب اتحاد دموکراتیک اجازه داد تا دفتر خود را در مسکو بگشاید و از گروه های کردی برای ایجاد فاصله میان ترکیه و ایالات متحده استفاده کرد.

دولت روسیه بهار گذشته اعلام کرد: نیروهایی را به اطراف حلب فرستاده است تا در کنار نیروهای کرد مبارزه کنند و اینکه قصد داشته است با ایجاد رابطه با کردهای سوریه از طریق سلاح، مهمات و معاملات نفت جا پایی برای خود در منطقه پیدا کند.

یکی دیگر از عوامل پیچیده در روابط حسنه ترکیه و روسیه اشتیاق ترکیه برای باز پس گرفتن شهر الباب سوریه است که داعش کنترل آن را در اختیار دارد. این شهر آخرین پایگاه عمده داعش در استان حلب است و تصرف آن برای باز پس گیری رقه و مبارزه برای کنترل حلب حیاتی است. الباب، برای کردها این فرصت را فراهم می کند که بتوانند کانتون هایشان در شرق و غرب را به هم متصل کرده و منطقه ای به هم پیوسته و خودمختار تشکیل دهند. این آرمان کردی الباب را، به طور ویژه ای برای آنکارا با اهمیت می سازد چرا که به دنبال آن است تا از تلاش ها برای ایجاد یک منطقه واحد و یکپارچه کُرد در مرز جنوبی آن کشور ممانعت به عمل آورد. اهمیت راهبردی این شهر باعث شده است تا دولت اسد و حامیان آن، ارتش آزاد سوریه و حامیان ترکیه ای آن و نیروهای دموکراتیک سوریه (PYD) برای تصرف الباب با هم رقابت کنند. ترکیه اخیرا اعلام کرد که هدف بعدی عملیات ” سپر فرات ” که با کمک ارتش ترکیه و ائتلاف شورشیان عرب، جرابلس و دیگر مناطق مرزی را فتح  کرد، پس گرفتن الباب است. اما بعید است روسیه به ترکیه اجازه دهد تا به آرزوی خود برای الباب دست پیدا کند، چرا که کنترل الباب از سوی ترکیه باعث می شود حلب، که (اسد ) و روسیه در حال حاضر برای کنترل آن تلاش می کنند، در تیر رس جنگجویان شورشی قرار گیرد.

روسیه نسبت به حفظ دستاوردهای دمشق در اطراف حلب به شدت متعهد است. ظاهرا پس از آنکه ایالات متحده اعلام کرد مذاکرات با روسیه برای متوقف نمودن درگیری ها متوقف شده است، شورای امنیت بحث حمله احتمالی به ارتش سوریه برای متوقف کردن حملات هوایی سوریه در اطراف حلب را مورد بررسی قرار داده است. مسکو به ایالات متحده هشدار داد که روسیه سیستم های موشکی S-300 و S-400 را به تاسیسات خود در سوریه ارسال کرده است. افزایش تنش ها میان ایالات متحده و روسیه در سوریه موضع روسیه در رابطه با حلب را تشدید نموده است. به احتمال زیاد مسکو تلاش های خود برای شکست دادن مخالفان در اطراف حلب را افزایش خواهد داد. اگر مسکو عملیات نظامی خود در اطراف این شهر را افزایش دهد، نه تنها باعث تقویت دولت اسد بلکه باعث ایجاد تلفات غیر نظامیان خواهد شد، آیا آنکارا در برابر این اقدامات سکوت خواهد کرد؟

با وجود ابراز خرسندی از ” بهار ترکیه – روسیه ” در محافل طرفدار دولت در ترکیه، روابط حسنه آنکارا- مسکو در سوریه محدودیتهای خود را دارد. این امکان وجود دارد که اقدام  ترکیه برای کنترل الباب به اولین سنگ محک توافق تازه اجرایی شده میان مسکو و آنکارا در سوریه تبدیل شود.

منبع: انستیتو مطالعات خاورمیانه

ترجمه:کردپرس

*مدیر مرکز مطالعات ترکیه – موسسه خاورمیانه

کدخبر:۰۰۱۴۰