سلیمانیه و شورش علیه فساد در کردستان عراق

روز دوشنبه معترضین در سلیمانیه مقرهای دو حزب اصلی کرد، حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان را به آتش کشیدند، در حالی که مقامات امنیتی محلی با پراکنده کردن تظاهرات و خاموش کردن یک ایستگاه ماهواره‌ای که از اعتراضات پشتیبانی می‌کرد، به این اقدام واکنش نشان دادند. طبق گفته‌های منابع رسمی “در جریان این اعتراضات تاکنون دو تن کشته و ۱۵ تن زخمی شده‌اند و نیروهای امنیتی در سلیمانیه خیابان‌ها و کوچه‌ها را به هم ریختند، گلوله‌های واقعی را به سمت تظاهرکنندگان شلیک کردند و آنها را در اطراف شهر تعقیب کردند و آنها در حال حاضر عملیات جستجو را انجام می‌دهند”.

شهر سلیمانیه، از لحاظ اهمیت سیاسی دومین شهر کردنشین پس از اربیل است و یک سنگر سنتی جنبش اجتماعی علیه مقامات سیاسی است که اغلب کانون جرقه اولیه جنبش‌های اعتراضی علیه احزاب حاکم متهم به فساد که ثروت منطقه را به انحصار خود درآورده‌اند، است. در حالی که اربیل (پایتخت اقلیم کردستان) سنگر اصلی حزب دموکرات و رهبر آن مسعود بارزانی است و سلیمانیه مرکز اصلی اتحادیه میهنی کردستان است که جلال طالبانی رئیس جمهور فقید عراق این حزب را تأسیس و ریاست آن را بر عهده داشت.

تمایل به تغییر

برخلاف اربیل، سلیمانیه به فعالیت سیاسی تعاملی و میل مداوم خود به تغییر متمایز است. سلیمانیه تجارب تاریخی و مدرنی را در ظهور جنبش‌های سیاسی داشته است که با حزب اصلی در این استان (اتحادیه‌ی میهنی) رقابت می‌کنند، مانند جنبش تغییر که توسط نوشیروان مصطفی سیاستمدار فقید تأسیس شد، و محبوبیتی بدست آورد که تقریباً از محبوبیت حزب بزرگ(اتحادیه‌ی میهنی) در شهر پیشی گرفت و حتی در مواردی آن را از رهبری اصلی در این شهر دور ساخت. در سال‌های اخیر، سلیمانیه شاهد ظهور جنبش نسل جدید به رهبری شاسوار عبدالواحد، بنیانگذار و مالک کانال تلویزیونی NRT بود که به انتقاد شدید از سیاست های دو حزب حاکم(حزب دموکرات کردستان و حزب اتحادیه‌ی میهنی) کرد مشهور است که این کانال به دفعات توسط نیروهای وابسته به حزب اتحادیه‌ی میهنی تعطیل شده است و آخرین مورد آن عملیات روز دوشنبه بود، پس از آنکه این کانال گزارش گسترده‌ای از تظاهرات در منطقه بیره ماکرون سلیمانیه را آغاز کرد که در طی آن دفاتر شعبه این دو احزاب بزرگ کردستان به آتش کشیده شدند. بسته شدن این کانال اقدام جدید نبود زیرا این اتفاق چندین بار قبل از هر حرکت اعتراضی مردمی در شهر سلیمانیه رخ داده بود. شخص شاسوار عبدالوحید تابستان سال گذشته به دلیل عقاید و مواضعی که در کانال تلویزیونی خود (NRT) در مورد اقتدار دو حزب اصلی در سلیمانیه و به طور کلی در کردستان ابراز داشت، دستگیر شد.

منابع رسانه‌ای در اقلیم کردستان اعلام کردند که جنبش اعتراضی جدید، مانند اسلاف خود، مربوط به عدم پرداخت حقوق کارمندان است که زندگی اقتصادی در استان را مختل می‌کند. این مشکل یک مسئله مزمن است، زیرا دولت در موارد پیشین و به دلایل سیاسی، پرداخت حقوق را نادیده و مسئله ناچیزی اعلام نموده بود که به زوی قابل حل می‌دانست. اما این‌بار که از قاب تلویزیون شاهد هستیم این عصیان مردم متوجه همه طرف‌های سیاسی است. تظاهرکنندگان، دو حزب عمده در کردستان (اتحادیه‌ی میهنی و دموکرات کردستان) را به توقیف پول اختصاص یافته برای حقوق، که بغداد ماهانه می‌فرستد، همچنین انحصار در کل ثروت در منطقه و به یک‌دستی خواهی متهم می‌کنند، زیرا مشاغل مهم در کردستان فقط به بستگان بارزانی و طالبانی تعلق می‌گیرد.

اقلیم کردستان به دلیل امتناع بغداد از ارسال مبلغ کامل وجوه درخواست شده توسط کردستان برای حقوق، دچار یک بحران اقتصادی خفه کننده شده است. بغداد تنها بخشی از این وجوه را آزاد می‌کند زیرا تخمین می‌زند که اقلیم کردستان تعداد کارمندان عمومی خود را افزایش می‌دهد تا منابع مالی بیشتری از خزانه‌داری این کشور به دست آورد. تظاهرکنندگان مقامات کرد را متهم می‌کنند که در ازای دریافت میلیون‌ها دلار در کمیسیون‌های غیرقانونی، نفت منطقه را به سود طرف‌های خارجی خود بفروش می‌رسانند.

به دلیل فشارهای مردمی، حزب اتحادیه میهنی بیش از حزب دموکرات کردستان به تفاهم با بغداد نزدیک‌تر است. بخش بزرگی از مردم کرد در سلیمانیه ادعا می‌کنند که حزب بارزانی(دموکرات کردستان) مانع تفاهم با بغداد است، به این ترتیب که این حزب خودسرانه حقوق کرد را نقض می‌کند. بسیاری از احزاب در سلیمانیه برای خروج از این بحران به گزینه‌های مختلف اشاره دارند، یکی از آنها این است که سلیمانیه به طور مستقیم با مقام فدرال در بغداد معامله کند و به تفاهم جداگانه‌ای درباره حقوق کارمندان و مواضع سازش ناپذیر اربیل، در سلیمانیه برسد. برخی دیگر نیز پیشنهاد کرده اند که استان سلیمانیه از اقلیم کردستان جدا شود و خود را یک منطقه مستقل اعلام کند، گزینه‌ای که قانون اساسی عراق تحت شرایط خاص اجازه آن را می‌دهد.

نتیجه گیری:

ناظران معتقدند که اتحادیه میهنی کردستان ممکن است از اعتراضات مردمی در سنگر خود در سلیمانیه استفاده کند به منشور اینکه حزب دموکرات کردستان را تحت فشار قرار دهد تا انعطاف بیشتری در مذاکرات حقوق با بغداد نشان دهد. بر اساس این قرائت، ناظران در مورد توصیف اعتراضات سلیمانیه به عنوان “جنبش عمومی مردمی کرد” احتیاط زیادی نشان می‌دهند، زیرا این اعتراضات تنها به یک شهر از سه شهر کردستان (اربیل، سلیمانیه و دهوک) محدود است علاوه بر این، رقابت سیاسی داخلی در سلیمانیه بین حزب طالبانی، جنبش تغییر و احزاب نسل جدید ممکن است سایه‌های سیاسی را بر انگیزه‌های اعتراضات کردها ایجاد کند.