گذری بر حیات علمی استاد فرزانه ، ماموستا عثمان تابان

گذری بر حیات علمی استاد فرزانه ، ماموستا عثمان تابان

بە قلم: فهیم بهنام

روز پنجشنبه ۱۴۰۳/۳/۳۱همراه تنی چند از دوستان، برای عیادت از ماموستا ملا عثمان تابان که مدتی است در بستر بیماری قرار دارد، رهسپار شدیم  .

در خدمت ایشان بودیم که ایده ای به ذهنم رسید که با توجه به اینکه این استاد بزرگوار تمام  عمرگرانبها را جهت خدمت به مردم در کسوت عالم دینی گذرانده و به پاس خدمات شایسته ایشان مختصری از حیات پربرکت ایشان را به رشته تحریر در آورم تا تلاشها و زحمات این شخصیتهای دینی بر همگان معلوم گردد که علمای ما چگونه زیسته اند و در چه شرایطی تحصیل کرده و سرانجام این بزرگواران به رغم نوعی غربت ، اما همواره  عزتمندانه و افتخار آمیز بوده است.

ماموستا عثمان تابان فرزند خورشید در سال ۱۳۱۳ ه ش ، در روستای شملکان از توابع شهرستان ارومیه چشم به جهان گشود. پس از چند سال زندگی در این روستا، به خاطر مشکلاتی همراه خانواده به روستای گوجار در محال ترگور کوچ میکنند.

در سال ۱۳۲۰همراه خانواده از روستای گوجار به روستای سیوانا (شهر فعلی) نقل مکان می نمایند و در سن هفت سالگی با تشویق و ترغیب پدر بزرگوارشان، به حجره ماموستا ملا محمد طاهر انصاری امام جمعه و جماعت وقت سیلوانا، می روند و در ابتدا به خواندن و فراگیری قرآن کریم مشغول می شوند در آن زمان به خاطر اینکه مدارس بسیار محدود بودند و دانش آموزان برای ادامه تحصیل یا باید به مناطق مرکزی می رفتند، یا در حجره ها برای کسب علم بین طلاب رفته و معمولا بعد از فراگیری الف و باء و خواندن قران، کتابهایی چون بوستان و گلستان سعدی را نیز به عنوان کتاب درسی می خواندند.

بر همین منوال، ماموستا عثمان همزمان با فراگیری قرآن کریم ،در روستای سیلوانا، در محضر استاد خسرو شاهی دروس فارسی را نیز می خوانند رفته رفته به رشد و شکوفایی دست یافتند .

روالی که بین علمای آن دوران رایج بود این بود که برای کسب فیض از حضور علمای بزرگوار از روستایی به روستاهای دیگری کوچ میکردند تا بتوانند از محضر یکایک ماموستایان بزرگوار بهره ببرند چرا که هر ماموستایی معمولا در علم و کتابی تخصص داشت مثل هر گلی که بوی خاص خودش را دارد به همین علت ماموستا عثمان نیز از این قاعده مستثنی نبود و برای ادامه تحصیل به حضور

ماموستایانی چون :

_ کتابهای گلستان سعدی و فتح القریب را در حجره راژان خدمت ماموستای مرحوم ماموستا ملا قسیم انصاری

_آغاز کتابهای صرف و نحو از جمله تصریف زنجانی و عوامل جرجانی را در مسجد نالوس اشنویه، خدمت استاد ملا قسیم به اتمام رساندند

_ کتابهای تصریف ملا علی و إظهار را نزد استاد مرحوم ماموستا ملا سعید قدیمی فرا گرفتند.

_ کتابهای وضع و استعاره را در محضر دانشمند آن دوران ماموستای مرحوم ملا صالح حکاری به اتمام رساندند.

_ مجددا به روستای گسیان برگشته و کتابهای جامی ، سیوطی ، گلنبوی آداب و علم منطق را نزد مرحوم ملا سعید قدیمی خواندند.

_ بعد از آن ، قسمتی از کتاب شرح شمسیه در علم منطق را خدمت ماموستای مرحوم استاد ملا سید عبدالرحمن اطهری  در روستای براسب از توابع مرگور خواندند و قسمت آخر آن را در شهر اشنویه خدمت ماموستای مرحوم ملا محمد اعظمی به اتمام رساندند.

_ شرح العقائد و مختصرالمعانی را نزد استاد دانشمند ماموستا قاضی خضری در  روستای کانی اسپی دشتبیل تمام کردند.

_ کتاب مطول در بلاغت را نزد ماموستای اندیشمند مرحوم ملا محمد بارزانی در روستای گسیان از توابع مرگور به اتمام رساندند.

کتابهای گلنبوی برهان ، جمع الجوامع ، تشریح و تهذیب را نزد ماموستای اندیشمند ملا محمد حفید ولزی به اتمام رساندند.

استاد بزرگوار ماموستا عثمان تابان شخصیتی بسیار روشن و از علمای بزرگوار و سرشناس در شهرستان ارومیه، با اساتیدی چون : ماموستا ملا صالح شمزینی ، ماموستای نامدار ملا سعدالله عثمانی، ماموستا سعدالله شکاک، علامه مرحوم استاد عبدالقادر بیضاوی و چند تن دیگر از علمای سرشناس همدرس و دوران طلبگی را در کنار آن عزیزان سپری کرده و در وقت ذکر این ایام خود، دنیایی از خاطرات را در ذهن میگذارانند و به اذعان ایشان، هر یک از این عزیزان و رفقای دیرینه اش در علوم مختلف بی نظیر بودند.

ماموستا عثمان نهایتا پس از سالها رنج سفر در پی کسب دانش و معرفت در سال ۱۳۳۹در محضر ماموستا ملا محمد حفید ولزی از هلمای طراز اول وقت در دیزج مرگور ( دزا شێخی) همراه با استاد مرحوم ملا عبدالقادر بیضاوی اجازه نامه فتوا دریافت کردند و پس از مدتی کوتاه به منزل پدری برگشتند .

در سال ۱۳۴۰ه ش، در روستای شیبان از توابع ترگور ارومیه مشغول به فعالیت امامت جمعه و جماعت آن روستا می شوند و تا اوائل انقلاب ۵۷ در همان روستا ماندگار می شوند.

پس از انقلاب ماموستا عثمان تابان به مدت چهار سال به روستای ژارآباد منطقه مرگور نقل مکان میکنند و در آن روستا ساکن میشوند و امام جمعه و جماعت ان روستا را به عهده میگیرند.

ماموستا در روستای ژارآباد تدریس را آغاز می کنند و طلاب بسیاری از محضر ایشان استفاده های علمی در سطوح مختلف، استفاده های لازم را می برند.

پس از تحقیقی که در رابطه با شخصیت علمی استاد فرزانه ماموستا عثمان صورت گرفت ، آن چه که همواره در رابطه با شخصیت و سطح علمی این استاد از شاگردان و هم دوره ای های ایشان مورد تایید بوده است، تبحر و تخصص در علوم مختلف از جمله صرف و نحو، منطق ، کلام ، بلاغت، فقه و تفسیر است.

و در این مدت زمان توانستند علمای بزرگی را تربیت کرده و به جامعه اهل سنت ، خصوصا کردستان تقدیم کنند.

برخی از شاگردان ممتاز استاد عثمان تابان :

_ استاد فرهیخته ماموستا ملا آدم روحانی امام جمعه و جماعت روستای جوهنی

_استاد بزرگوار ملا عبدالعزیز کولکی امام جمعه و جماعت روستای گنبد

_ استاد عزیز ملا عبدالرحمن شیبانی امام جمعه و جماعت اسبق روستای کورانه ترگور

_ استاد فرزانه ماموستا ملا صالح هاشم آبادی امام جمعه و جماعت شهرستان پیرانشهر

_ استاد گرامی ماموستا سعید بابا صفری امام جمعه و جماعت مسجد نور شهرستان ارومیه

_ استاد  ماموستا ملا احمد پاپا امام جمعه و جماعت قصریک صومای و دهها تن دیگر از طلاب و علمای معزز که ذکر نام همه این عزیزان در این مقال نمی گنجد.

پس از چهار سال خدمت صادقانه در روستای ژار آباد، مجددا به روستای شیبان برمی گردند و ضمن اینکه در آن روستا به امورات دینی و دنیای مردم آن روستا و منطقه می پردازند دهها طلبه که امروز هرکدامشان در خدمت مردم عزیز مناطق مختلف مشغول به خدمت هستند، را تربیت و تعلیم دادند و سالها عمر خویش را در این زمینه فدای تبلیغ و تعلیم نمودند.

ماموستا تابان، دنیایی از تجربه و عمری از تلاش و معنویت و اخلاص را سپری کرده اند هرچند ایشان، در بستر بیماری جهت تهیه این خلاصه زندگی نامه بسیار اذیت شدند اما قطعا تلاش ها برای ماندگاری و ثبت وقایع وافتخارات وفراز ونشیبهای زندگی این علمای مخلص کردستان ارزش آن را دارد که ساعت ها وقت صرف گردد و تحقیقات لازم صورت گیرد تا علمای نامدار و شهیر ما گمنام رهسپار دار باقی نگردند   و شمه ای زندگی مالامال از اخلاص و فداکاری و تقوا و معنویت و خدمت به دین و دنیای این مردم بوده، حفظ گردد.

از ایشان پرسیده شد که در طول سالهای مدید پس از تدریس، در رابطه با مطالعه و علاقه ای که به کتب مختلف داشتین در چه زمینه ای همواره علاقمند بودین که به کتابخانه شخصی مراجعه نمائید؟

ایشان پاسخ دادند که پس از سالها ورق زدن کتب مختلف به تفاسیر بسیار علاقمند بودم و حتی در کلاس علمای شهرستان ارومیه مدتی را به عنوان مدرس تفسیر بیضاوی در خدمت این عزیزان بودم

در آخر می توان گفت ماموستا عثمان در کنار یار دیرینه اش ماموستا سعدالله عثمانی امام جمعه الواج ارومیه همواره در کنار هم، در درد و رنج و صلح و آشتی و شادی و سرور این ملت، در تمام صحنه ها همگام و هم پا بوده اند و امروز که تاریخ ۱۴۰۳/۴/۱۴ است، ماموستا را در بستر بیماری می بینیم، باز دنیای غربت علمای این دیار، همچنان مشهود است از کودکی تا نود سال تلاش برای کسب علم و تلاش برای خدمت به ترویج علم و دانش و همچنین تلاش برای رفع مشکلات روستاها وهمدردی با مردم و در راس امور، تلاش برای کسب رضایت خدای منان و انجام عبادات الهی، سرمایه ای بزرگ برای ماموستای عزیزمان از جمله امثال ماموستا عثمان تابان است.

ماموستا عثمان تابان در تاریخ ۱۴۰۳/۴/۱۵ پس از دوماه تحمل بیماری جان به جان آفرین تسلیم کردند خداوند منان رحمتشان کند و از خدای لایزال خواستاریم که جنه الفردوس را به ایشان عطا نماید و امیدواریم مسیر این ستارگان دانش و معرفت همچنان پر رهرو باشد .

✍️فهیم بهنام