بیوگرافی شیخ محمدامین حیدری

بیوگرافی شیخ محمدامین حیدری

✍️بقلم : فریدون پاوند

شیخ محمد امین حیدری یکی از علمای اسلام در قرن بیستم است. او فرزند ملا احمد حیدری است که در سال ۱۹۱۴، در زمان جنگ جهانی اول، از اطراف موش به نسیبین مهاجرت کرد. شیخ محمد امین حیدری در سال ۱۹۲۶ در قلعه‌ی بونیسرا به دنیا آمد. مادرش صدیقه خانم، دختر ملا علی کوچر بود.

وقتی شیخ محمد امین حیدری هفت‌ساله شد، نزد پدرش آموزش قرآن را آغاز کرد. از آنجا که مدارس دینی در ترکیه تعطیل شده بودند، خانواده‌ها برای تعلیم دینی فرزندان‌شان آنان را به سوی مرز سوریه می‌فرستادند. محمد امین نیز آموزش دینی خود را در سوریه ادامه داد؛ نزد شیخ عبدالرزاق حلاله، شیخ عبداللطیف دالینی، شیخ احمد غزنه‌وی و شیخ علاءالدین غزنه‌وی تلامذ داشت و اجازه‌ی علمی را از شیخ عبدالرزاق و اجازه‌ی تصوف را از شیخ علاءالدین غزنه‌وی دریافت کرد. از دیگر استادان او، علاوه بر نام‌بردگان، می‌توان به سید عبدالحمید توپیزی، ملا یوسف بزگوری و ملا عبدالسلام دهلی اشاره کرد.

در سال ۱۹۴۷، زمانی که اجازه‌ی علمی خود را دریافت کرد، ازدواج نمود و در غزنه ساکن شد و مدتی به تدریس پرداخت. پس از دهه‌ی ۱۹۵۰، با پایان یافتن نظام تک‌حزبی در ترکیه، علما دوباره به وعظ و خطابه به زبان عربی پرداختند و ممنوعیت آموزش قرآن برداشته شد. محمد امین حیدری نیز به منطقه‌ی سرحد بازگشت و در قلعه‌ی بونیسرا به مردم خدمت کرد. مدتی بعد به روستای باورنه و سپس به تینات (عُمریه) رفت و به مدت هفت سال به تدریس و خدمت به مردم پرداخت. پس از آن، راهی روستای کاستلونه (میدیات) شد. وی تعلیمات عرفانی خود را ابتدا نزد شیخ معصوم و سپس نزد شیخ علاءالدین غزنه‌وی ادامه داد.

شیخ محمد امین حیدری به زبان‌های کردی، عربی، ترکی و فارسی تسلط داشت. به‌واسطه‌ی علم و شخصیتش، خطابه‌ها و سخنرانی‌هایش بسیار تاثیرگذار بود و جایگاه ویژه‌ای در منطقه یافت، جایگاهی که پیشتر پدرش نیز دارا بود. او آثار ادبی بسیاری به زبان کردی کرمانجی نوشت و به‌ویژه مولود او به زبان کردی در میان مردم بسیار گسترده شد.

شیخ محمدامین حیدری از معدود استادانی بود که هم مرشد بود و هم مدرس، و به همین دلیل شاگردان بسیاری را تعلیم داد و آنان را راهنمایی کرد. از جمله شاگردان او می‌توان به این افراد اشاره کرد: شیخ عزالدین نبیلی، ملا ضاءالدین سیتی، ملا عصمت سیتی، ملا احمد تیناتی، ملا حسن ایزولی، ملا محمود دیرزبینی، ملا محمد علی جبیلگراوی و ملا شوقی

در سال ۱۹۶۷ به دعوت هیئتی از روستا، خانه‌ی خود را به روستای سالیکا (سیلوان) منتقل کرد و به مردم آن‌جا خدمت نمود. در این دوره، دیوانی از قصیده‌های خود را نگاشت. همچنین کتاب “عقیده ایمان” و “مولود پیامبر” را به زبان کردی تحریر کرد که شهرت بسیاری یافتند. این آثار در مدارس دینی و دوره‌های آموزش قرآن زیاد خوانده می‌شدند. اگرچه پس از ۱۹۵۰ مسیر آموزش دینی اندکی هموارتر شده بود، اما این جنبش همچنان با موانعی روبه‌رو بود. با این حال، حضور محمد امین حیدری در این منطقه موجب رونق بیشتر شد؛ شاگردانی که از او اجازه دریافت کرده بودند، در روستاهای اطراف مدارس دینی دایر کردند. او همچنین مردم را به فرستادن فرزندان‌شان به مدارس تشویق می‌کرد .

ملا محمد امین حیدری در سن ۷۶ سالگی، در ۲۲ ژوئن ۲۰۰۳، زمانی که در نزدیکی آمد (دیاربەکر) در حال ساخت مدرسه‌ای بود، درگذشت. در همان قلعه‌ی مدرسه‌ای که خود بنیان نهاده بود، به خاک سپرده شد. فرزندانش راه آموزشی او را در زمینه‌ی علوم ادامه داده‌اند. اکنون فرزندش شیخ احمد جایگاه او را برعهده دارد.

از آثار شیخ محمد امین حیدری میتوان بە تالیفات زیر اشاره کرد:

مولود پیامبر، شعر به زبان کردی

عقیده‌ی ایمان، شعر به زبان کردی

وردالاطفال، شعر به زبان کردی

مولود النبی، شعر به زبان عربی

دیوان قصیده‌ها، به زبان کردی