بیماری های قارچی و باکتریایی بلای جان باغات + راه های جلوگیری

شیوع بیماری های قارچی و باکتریایی در باغات، خصوصا باغات سیب به یکی از معضلات مهم باغداران تبدیل شده است. پراکنش سریع، باور به کنترل ناپذیری، اثرات شدید این بیماری ها بر درختان و عدم اطلاع باغداران از نحوه شیوع این بیماری ها از عواملی هستند که موجب اپیدمیک شدن آن ها و اثرات جبران

کد خبر : 3608
تاریخ انتشار : پنج شنبه ۹ آبان ۱۳۹۸ - ۱۳:۴۶

شیوع بیماری های قارچی و باکتریایی در باغات، خصوصا باغات سیب به یکی از معضلات مهم باغداران تبدیل شده است. پراکنش سریع، باور به کنترل ناپذیری، اثرات شدید این بیماری ها بر درختان و عدم اطلاع باغداران از نحوه شیوع این بیماری ها از عواملی هستند که موجب اپیدمیک شدن آن ها و اثرات جبران ناپذیری بر باغات شده است. از مهمترین این بیماری ها می توان به انواع شانکر های قارچی_باکتریایی همانند دارخورِ درخت سیب یا شانکر والزا( این بیماری در میان کشاورزان با لفظ سرطان درخت سیب شناخته می شود)، پوسیدگی های تنه و طوقه درختان، انواع سفیدک ها و لکه سیاه سیب اشاره کرد.

طی ماه های اخیر و بازدید از عموم باغات مناطق مختلف حاشیه شهرستان ارومیه؛ من جمله بخش صومای برادوست و همچنین مناطق ترگور و مرگور،واقع در بخش سیلوانای ارومیه، به عینه کثرت شیوع و معضلاتی که این بیماری ها برای باغات بوجود آورده اند مشاهده کرده ام. اثر این بیماری ها به حدی بوده که در برخی از روستا ها باغداران به کلی باغات چندین ساله را ریشه کن و معدوم کرده اند. البته دلیل این اقدام نه صرفا کنترل ناپذیری این بیماری، بلکه بیشتر به عدم آگاهی از شیوه کنترل و مع الاسف اطلاعات غلطی بر می گردد که برخی به ظاهر متخصصین در سایه بی توجهی یا کم توجهی مسئولین ذیربط به این کشاورزان ارائه نموده اند. عدم توجه کشاورزان به امور پیش زمینه ای جهت احداث باغ، مانند پروفیل زنی و مشاهده لایه های خاکی که عملیاتی بسیار ساده نیز می باشد، یکی دیگر از عوامل عمده ایست که باغداران را در شرایطی قرار داده که تصمیم به ریشه کن نمودن هزاران اصله درخت و معدوم سازی باغات خود گرفته اند.

راه های مختلفی برای جلوگیری از شیوع این بیماری ها و رسیدن آن ها به حد بحرانی ارائه شده است که با توجه به اقدامات باغداران و بر حسب اهمیت تعدادی از آن ها را در این نوشتار برخواهیم شمرد.

اقدامات لازم جهت جلوگیری از شیوع بیماری و کنترل آن در سطوح ابتدایی و اِندِمیک

دسته اول؛ مدیریت کف باغ و پای درختان

یکی از ابتدایی ترین و در عین حال اثر گذارترین اقدامات لازم جهت ممانعت از ابتلای درختان میوه به بیماری های قارچی و همچنین جلوگیری از اثرات مخرب آفات، مدیریت صحیح کف باغ ها و پای درختان است. وجود علف های هرز در پای درختان با وجود آبیاری های غرقابی و تماس مستقیم آب با تنه و پیوندگاه درختان از مهمترین عوامل شیوع بیماری های قارچی_باکتریایی و گسترش آفات بیماری زا هستند. طی آبیاری غرقابی و تماس مستقیم جریان آب با تنه درختان، میزان رطوبت افزایش یافته و گیاهان با حفظ این رطوبت نسبی و همچنین کاهش تهویه و بالا نگه داشتن دمای زیر سایه انداز درختان موجب بوجود آمدن شرایط مطلوب( وجود رطوبت و دمای بالا) برای رشد عوامل بیماری زای زنده، خصوصا قارچ ها می شوند. استفاده از سیستم آبیاری تشتکی و جلوگیری از رشد علف های هرز مهمترین راهکارها در راستای جلوگیری از ابتلای درختان به بیماری های مذکور، خصوصا پوسیدگی های تنه، طوقه و ریشه درختان می باشند.

دسته دوم؛ سم پاشی های پاییزه با سموم محافظتی مِسی خصوصا بوردوفیکس

برای مقابله با عموم عوامل بیماری زای زنده، همچون قارچ ها و باکتری ها، آگاهی از مرحله حساس سیکل رشدی آن ها از ضرورت های قابل توجه است. مراحل حساس در سیکل رشدی عوامل بیماری زا، مراحلی هستند که طی آن ها این عوامل کمترین میزان مقاومت را دارند و بیشترین اثرگذاری سموم در این مراحل می باشد. عوامل بیماری زای زنده عموما زمستان گذرانی خود را در لابه لای فلس های جوانه های درختان و سرشاخه ها و پای درختان انجام می دهند و با توجه به محدودیت عناصر تغذیه ای و نامساعد بودن شرایط محیطی در این دوره، در حساس ترین مراحل زندگی خود قرار داشته و مقابله با آن ها در این مراحل بیشترین اثرگذاری را در جهت کاهش جمعیت شان خواهد داشت. سموم محافظتی مِسی از نقطه نظر اثر گذاری بالا بر عوامل بیماری زای قارچی_باکتریای و همچنین عدم ماندگاری آن ها در خاک های کشاورزی و در نتیجه اثرات پایین زیست محیطی آن ها، از بهترین سموم در راستای کنترل این عوامل تلقی می شوند. از میان این دسته از سموم، بوردوفیکس یکی از شناخته ترین آن هاست که به وفور نیز مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرد. لیکن عدم آگاهی از بهترین زمان استفاده از این سموم که همانا اواخر فصل رشدی و هنگام ریزش حداکثری برگ ها باشد عاملی شده برای کاهش میزان اثرگذاری این سموم.

دسته سوم؛ عوامل تغذیه ای مهم در راستای جلوگیری از شیوع بیماری های قارچی_باکتریایی

اثر مستقیم تغذیه بر جلوگیری از شیوع این دسته از بیماری ها امری غیرقابل انکار است. در بین عناصر مغذی، مِس یکی از مهمترین ها جهت جلوگیری از شیوع بیماری هاست. از آنجا که رشد و اثر گذاری عمده بیماری های قارچی به طریق نفوذ در آوند های درختان است و با جریان یافتن شیره گیاهی به خارج از آوند ها مشاهده می شود یکی از راهکارهای مهم در مقابله با این بیماری ها ایجاد استقامت در آوند هاست که مِس اثری مستقیم بر این مورد دارد. البته از آنجا که استفاده از کودهای مسی امری هزینه بر است در صورت عدم تمکین برای تهیه آن ها، استفاده از سموم محافظتی مسی، همانند بوردوفیکس، که در بالا ذکر شد کفایت می کند. پتاسیم نیز یکی از عناصر مهم در راستای ایجاد مقاومت در درختان می باشد که از نقطه نظر میزان استفاده نیز یکی از پر مصرف ترین عناصر غذایی مورد نیاز درختان است که متاسفانه آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است. در این بین استفاده بیش از حد از برخی کودها نیز اثری منفی از خود بر جای می گذارد. کودهای حاوی نیتروژن یکی از این دسته کود ها می باشند که اثر منفی در روند کنترل بیماری های قارچی_ باکتریایی داشته و باعث افزایش حساسیت درختان به این دسته از بیماری ها می شود.

دسته چهارم؛ مدیریت زخم های ایجاد شده بر روی تنه و شاخه های درختان

زخم های ایجاد شده بر روی تنه و تاج درختان و مواد ترشحی از این زخم ها از مهمترین عامل ها در جهت حمله عوامل قارچی_ باکتریایی به این درختان می باشد. وجود زخم برای این عوامل به معنای وجود پناهگاهی مناسب برای زمستان گذرانی و مسیری مناسب جهت نفوذ به داخل نسوج گیاهی بوده و ترشح شیره گیاهی و برخی مواد دیگر از این زخم ها سیگنال هایی برای وجود شرایط مطلوب جهت حمله عوامل بیماری زا ست. از این رو استفاده از چسب باغبانی در محل زخم، شیره مالی تنه درختان با بوردوفیکس، استفاده از چسب تنه درختان و در صورت امکان خودداری از انجام عملیات هرس پاییزه در مناطق سردسیر و با برودت هوای بالا از اقدامات ضروری جهت حفاظت درختان از این دسته بیماری ها می باشد. نکته مهم در استفاده از چسب تنه درختان، استعمال چسب های با پایه آبی و خودداری از چسب های پایه روغنی ست که موجب محدود شدن تنفس سلول های گیاهی می شوند. نگارنده بر این باور است که استفاده از روغن های سوخته، که توجه قشری از کشاورزان را به خود جلب کرده است می تواند اثری سوء برای درختان در پی داشته باشد.

به قلم آرش مندا_ کارشناس کشاورزی، کارشناسی ارشد زیست فناوری

گروه مشاوره و آموزش کشاوری سبز پروران سیلوانا

برچسب ها :

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 96 در انتظار بررسی : 96 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.